Image
Pimpelmees - Elwin van der Kolk

Pimpelmees

Blue tit
Parus caeruleus
Paridae

Felgekleurd klein vogeltje met gele borst en blauw petje

 

Grootte
10,5 - 12 cm- spanwijdte: 17 - 20 cm
Gewicht
12-15 gram
Levensverwachting

3 - 8 jaar

 

Favoriete maaltijd

insecten en insectenlarven, in de winter zaden en vruchten

Burgerlijke staat

niet monogaam

 

Status
Vrij algemeen
Woonplaats

bossen, tuinen en parken

Karakter

slimme, levendige en behendige jagers, territoriaal

 

Verleiding

dans, zang en aangeboden voedsel door mannetje

Hoe herken je de pimpelmees?

  • frisblauw petje, witte wangen, brede, blauwe halsband
  • zwarte oogstreep en wit voorhoofd
  • flauwgele borst en buik met korte, smalle, grijszwarte middenstreep
  • mosgroene rug en helderblauwe vleugels

De pimpelmees is een actief vogeltje met een gele borst, een wit kopje met opvallend blauw ‘petje’, een smalle, zwarte oogstreep en blauwachtige vleugels. Het mannetje is feller van kleur dan het vrouwtje. Een jonge pimpelmees heeft eerder een gelige kop met een groenachtige pet.
De pimpelmees is kleiner dan de koolmees. Ze zijn heel actief en bewegen vaak heel snel. In boogjes zweeft hij van boom tot boom en hangen soms ondersteboven aan takken om voedsel te zoeken.

Pimpelmees - Elwin van der Kolk
Pimpelmees - Elwin van der Kolk
Pimpelmees - Elwin van der Kolk

Het geluid van de pimpelmees

De pimpelmees heeft een kenmerkend hoog piepend geluid dat lijkt op "tsjiep-tsjiep" of "tit-tit".

Audio file
Beluister hier
Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de pimpelmees

Wat eet de pimpelmees?

De pimpelmees eet vooral insecten (bladluizen), larven en spinnen. In het najaar wordt overgeschakeld op zaden en vruchten en zoeken ze ook voedsel op voedertafels. Ze zijn verzot op vetbollen, ongezouten pinda's en zadenmengsels.
In de herfst en de winter zit de pimpelmees vaak in het riet, waar ze zich voedt met in rietstengels overwinterende insectenlarven.

Afbeelding
Pimpelmees op tak met bessen - Shutterstock
NP
Afbeelding
Pimpelmees - waarnemingen.be - Richard Lookman
waarnemingen.be - Richard Lookman

Hoe plant de pimpelmees zich voort?

Pimpelmezen bouwen hun nest in oude boomholten of nestkasten. Zij markeren de plek met hun snavels. De broedperiode is van eind maart tot juli met een of twee legsels. Het vrouwtje maakt het nest van mos, gras haren, veren, en ander zacht materiaal en legt daarin een legsel van 6-12 roodgevlekte witte eieren. Tijdens het broeden brengt het mannetje haar het voedsel dat ze nodig heeft. Na twee weken komen de eitjes uit waarna beide ouders de jongen voeren. Om geen roofdieren aan te trekken, brengen de ouders de ontlasting van de jongen, die in een speciaal vliesje verpakt is, ver van het nest. De eierschalen worden door de ouders opgegeten. De jongen zitten 18-21 dagen op het nest voordat ze uitvliegen en worden dan nog 2-3 weken gevoerd.

Jongen keren ieder jaar in de lente terug naar de plaats waar zij geboren zijn en broeden soms in hetzelfde nestkastje.
Een DNA-onderzoek op 314 jongen uit 36 nesten, uitgevoerd aan de Universiteit Antwerpen, bewees dat alle nestmoeders ook de biologische moeders waren. In 11 van de 36 nesten hadden niet alle jongen dezelfde vader. In elk van deze nesten zaten gemiddeld drie bastaards. Om die 11% vreemde vaders te traceren, werd het DNA-paspoort van alle pimpelmezen uit de buurt bepaald. Hieruit bleek dat de vreemde vaders voor 80% pimpelmezen uit de onmiddellijke omgeving waren.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Pimpelmezen kunnen ultraviolet licht waarnemen. Kleuren lichten daardoor feller op voor soortgenoten. Het gekleurde 'petje' maakt het meeste indruk op het vrouwtje. Hoe hoger de reflectie, hoe aantrekkelijker de man en hoe meer energie het vrouwtje aan de jongen besteedt. 
  • In sommige jaren komen vanaf oktober - november grote aantallen pimpelmezen uit Oost-Europa (Polen, Baltische staten, zelfs Rusland) bij ons overwinteren.
  • In de 19de eeuw was mezen vangen een buitensport die in clubverband (de Gilde der Mezenvangers, beter bekend als de Meezers) werd beoefend. Elk dorp had zijn mezengilde. De mezenvangers plaatsen op een opvallende plek een gekooide of opgezette uil. Vlakbij werden lijmstokjes aangebracht. Wanneer de mees rond de uil sprong om hem te verjagen, was de kans groot dat hij op een lijmstok kwam vast te zitten. De Meezers schoten hem daarna dood met een blaaspijp. De vogel werd daarna meestal opgegeten.
  • In 1921 stelden vogelaars in Southampton vast dat pimpelmezen de dunne folie van de karnemelkflessen doorprikten om zich te goed te doen aan de room. Dit fenomeen verspreidde zich in enkele jaren over heel Groot-Brittannië en grote delen van Europa. Het gedrag werd ook gekopieerd door koolmezen, eksters, merels en spreeuwen. Met de opkomst van de halfvolle en magere melk is dit verdwenen. Mezen hebben immers niets aan melk op zich (dus zonder room) aangezien ze niet over enzymen beschikken die lactose kan verteren.

Waar vind je de pimpelmees?

De pimpelmees stelt weinig eisen aan haar leefgebied en komt voor in bossen, parken, boomgaarden en tuinen. 

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor

Pimpelmezen zijn zeer talrijk en komen in heel Europa voor. Ze zijn het gehele jaar door te vinden in bossen, parken en tuinen. Het is meestal een standvogel, maar in sommige jaren kunnen groepen warmere oorden opzoeken.

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de pimpelmees

Wat kan jij doen?

De pimpelmees bezoekt vaak voedertafels. Vooral in de winter kan je ze helpen door het strooien van vogelvoer en het ophangen van mezenbollen.  Soms is de mees zo gefocust op voedsel, dat ze nauwelijks let op potentiële gevaren. Heb je een huiskat, hang dan zeker een belletje om de nek zodat de vogels op de voederplank tijdig gewaarschuwd worden. De pimpelmees broedt makkelijk in nestkastjes. Een nestkast van 12x12x28 cm met een invliegopening van ongeveer 28 mm is perfect. In de winter kan hij dit ook als schuilplaats gebruiken.

Wat doet Natuurpunt?

 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android