Groene knoop Meise

Recente plannen bedreigen het groene en open karakter van de gemeente Meise. Vele hectaren open ruimte dreigen de komende jaren op de schop te gaan voor industrie en verkeersinfrastructuur. Natuurpunt wil dat de open ruimte en de natuur beschermd worden.

Dieren zullen het nog lastiger krijgen om zich te verplaatsen. De A12, gecombineerd met de tramlijn, vormt een onneembare barrière. Daarom pleiten we voor een ecoduct. Dat is een veilige oversteek voor dieren. De bossen die voor de bijl gaan moeten gecompenseerd worden in de nabije omgeving.

Natuurpunt Meise lanceert de Groene Knoop, tussen Brussel en Antwerpen. Dat is een totaalconcept om deze groene parel te beschermen. 

In Meise dreigen de komende jaren vele hectaren open ruimte, natuur en landbouw op de schop te gaan: 

• In de omgeving van Westrode is een ‘industrieterrein’ gericht op transport, distributie en logistiek gepland. 
• Ter hoogte van Westrode/Londerzeel komt er een verkeerswisselaar op de A12. 
• Langs de A12 bouwt men over enkele jaren de sneltramlijn tussen Brussel en Willebroek/Boom. Die doorkruist Meise van noord naar zuid.
• Aan de andere kant van de A12 komt een fietssnelweg. 

Industriezone en verkeerwisselaar Westrode: open ruimte op de schop

Voor de ontwikkeling van de industriezone van Westrode is één van de bindende voorwaarden: ‘een versterking van de open ruimte’. Het is letterlijk een vereiste die de Vlaamse Regering heeft opgelegd aan de plannenmakers en vergunningverleners om de logistieke hub van Westrode te 'mogen' realiseren. Maar hoe kan je in hemelsnaam met de aanleg van een industrieterrein van enkele tientalen hectaren groot in een maagdelijk landschap de open ruimte versterken? Hoe zeer je ook je best doet om zo’n industrieterrein groen in te bufferen, de open ruimte zal je daarmee toch niet versterken! De verkeerswisselaar die gepland wordt maakt de verkeerssituatie vast veiliger, maar neemt ook weer veel plaats in beslag.

De sneltramlijn

Langs de A12 bouwt men over enkele jaren de sneltramlijn tussen Brussel en Willebroek/Boom. Aan de andere kant van de A12 komt een fietssnelweg. Alleen al op het grondgebied van de gemeente Meise wordt er in functie van de aanleg van de sneltramlijn meer dan 3 hectaren bos gekapt. Gebieden als Leefdaalbos, de Boskapel, Vier Eiken en Hasseltberg worden getroffen. Indien De Lijn uit veiligheidsoverwegingen ook een bosvrije strook langs de tramlijn wilt, verdwijnt er nog meer groen. Bovendien gaan ook de bloemenrijke graslanden en duizenden bomen en struiken op de bermen van de A12 op de schop. Belangrijke biotopen gaan onherroepelijk verloren. De ecologische schade zal aanzienlijk zijn, te meer daar voor heel wat dieren de combinatie van A12 én tramlijn héél erg moeilijk te nemen zal zijn. Dieren hou je echter niet tegen en ecologische uitwisselingsmogelijkheden zijn noodzakelijk voor het goed functioneren van de natuur. Op verschillende plaatsen in Vlaanderen bouwt men daarom ecotunnels en ecoducten.

De ruimtelijke plannen van de overheid beloven veel, maar leveren niks op

Terwijl de plannen voor de bovenvermelde ingrepen gemaakt worden, heeft de overheid nochtans de mond vol van het duurzamer omspringen met de open ruimte. Bovendien staat al lang op papier dat de open ruimte versterkt moet worden in Meise. De structuurplannen -nochtans DE referentieplannen voor ruimtelijke ordening- hebben het zowel op gemeentelijk, provinciaal als gewestelijk niveau het over het versterken van de open ruimte en de natuur in het noorden en zuiden van de gemeente Meise, precies OP die plaatsen waar nu de ingrepen komen! 

Er is echter nog meer… Het Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Neromhof’ dat enkele jaren geleden uitgetekend werd, mikte op een uitbreiding van dit mooi parkgebied en dus de bescherming van open ruimte, verzandt al jaren omdat het onvoldoende economisch belangrijk is en omdat het (de gemeente) ontbreekt aan daadkracht en een actieve aankooppolitiek.

Als klap op de vuurpijl liggen er sinds de jaren 60 van vorige eeuw enkele tientallen hectaren groene gewestplanbestemmingen (bos of natuur) te wachten op realisatie. Ook dat is feitelijk ‘beslist beleid’, maar ook daar is het wachten op daden na de woorden. De historische inhaalbeweging blijft uit.

De huidige Vlaamse regering beloofde ook werk te willen maken van 1.000 hectaren nieuw groen in de Vlaamse Rand. Mooie beloftes, maar we zien tot vandaag geen doorvertaling naar een verder verstedelijkend Meise. En ook in het kader van de op Vlaams niveau voorziene bosuitbreidingen blijft het in onze regio oorverdovend stil. Het lijkt wel of Vlaanderen ons vergeet.

Maar hoe lossen we dit nu op?

Tijd voor actie! Tijd voor de Groene Knoop. Natuurpunt wil dat de open ruimte de plek krijgt die ze verdient. Vandaar het beeld van de Groene Knoop, tussen Brussel en Antwerpen.

Stevige natuurverbindingen

Natuurpunt Meise vindt dat er een ecoduct of minstens enkele flink uit de kluiten gewassen ecotunnels moet(en) aangelegd worden zodat dieren veilig de A12 en tramlijn over kunnen. In het noorden van de gemeente is er in de omgeving van het Neromhof plaats voor een ecoduct. De groene corridor daar, met natuurgebieden als de Beemden, Birrebeekvallei en Leefdaalbos, vormt op Vlaams niveau een belangrijke ecologische oost-west-verbinding (tussen Buggenhoutbos en Bos van Aa). Natuurpunt vraagt om parallel aan deze infrastructuur ook een verbinding aan te leggen voor voetgangers en fietsers. Zo komt er een waardevolle verbinding tussen een op te waarderen Neromhof en het landschappelijk mooie Imde met zijn kasteeldomeinen. Deze ‘landschapsbrug’ wordt zodoende een win-win voor mens, fauna en flora. In het zuiden is een ecotunnel langs de loop van de Maalbeek aangewezen. Zo kan de Nekker met Beverbos verbonden worden.

Integratie van de tramlijn in de omgeving

De tramlijn moet goed geïntegreerd worden in het open landschap maar ook in de dorpskernen. De trambedding moet groen zijn, er moet gewerkt worden met performante groenbuffers met een ecologische meerwaarde. Geluid- en trillinghinder moet vermeden worden. De haltes moeten architecturaal aantrekkelijk zijn en comfortabel en veilig bereikbaar voor fietsers en voetgangers.

Anders durven denken over het industrieterrein van Westrode

Geen industriegebied of bedrijventerrein, maar wel een groot nieuw natuur- en bosgebied.

• Lees meer over ons project 'Westgroenewoud'

Compensaties voor de verloren natuur

Natuurpunt Meise wil in de eerste plaats krachtige en daadwerkelijke compensaties voor de verloren natuur- en landschapswaarden. Een eeuwenoud bos vervang je bijvoorbeeld niet door elders lukraak wat nieuwe boompjes aan te planten. Er moeten nieuwe gebieden een duurzame natuurbestemming krijgen. Het moet daarbij gaan om verschillende hectaren die moeten aansluiten op bestaande natuurkernen in de onmiddellijke omgeving: natuurgebieden Birrebeekvallei, Wolvertemse Beemden, Leefdaalbos, Boskapel. Dus: geen compensaties in een uithoek ver van de eigenlijke ingreep.

De voorstellen om de vernielde natuur te compenseren in de Tangebeekvallei, ver weg van de ingreep, zijn voor ons niet aanvaardbaar.

Ook niet het idee om een ontoegankelijk bos van een privé-eigenaar enkele kilometers noordwaarts (die evengoed zijn domein zelf kan bebossen) in te schakelen als compensatie kan voor ons niet.

Natuurverbindingen

Natuurpunt Meise vindt dat een ecoduct of minstens enkele flink uit de kluiten gewassen ecotunnels moeten kunnen, net zoals dat in buurlanden gebeurt. Maar we moeten zelfs niet ver zoeken… 

Natuurpunt Meise wil zo’n combinatie, waarbij er dus een comfortabele fiets- en voetgangersverbinding naast het ecoduct komt. Zo is er een waardevolle verbinding tussen een op te waarderen Neromhof en het landschappelijk mooie Imde met zijn kasteeldomeinen. Deze brug wordt zodoende een win-win voor mens, fauna en flora. Op deze plaats liggen trouwens ook missing links voor functioneel fietsverkeer, zeker nuttig voor de aantakking op de fietsssnelweg die er ook al aan zit te komen langs de oostkant van de A12. Indien ons voorstel van ecoduct van de tafel wordt geveegd – men zegt immers nogal snel dat er geen geld is - moet de piste van een zeer performante ecotunnel die functioneel is voor groot wild (ree) opgenomen worden in de plannen.

Voor het zuidelijk deel van Meise is er vandaag al een opportuniteit om voorbereidend werk te verzetten voor het maken van betere natuurverbindingen. Binnen het strategisch project Groene Noordrand dat net van start is gegaan en dat uitgevoerd wordt door het regionaal landschap Groene Corridor en aangestuurd door de Vlaamse Landmaatschappij, moeten de impact en de noodzakelijke compensaties voor de verloren gegane natuur opgenomen worden.

Daar moet de bouw van een ecotunnel meegenomen worden en moeten de natuurwaarden in de Maalbeekvallei aan beide kanten van de A12 versterkt en uitgebreid worden (as Nekkerbos - Beverbos).

Integratie van de tramlijn

De sneltramlijn moet landschappelijk sterk geïntegreerd worden ook buiten de open ruimte. In de passages langsheen de dorpskernen van Wolvertem en Meise moeten performante groenschermen en de architecturale kwaliteit van de infrastructuren nagestreefd worden. Geluid- en trillingenhinder moet er voorkomen worden. De fietsbereikbaarheid van de haltes moet geoptimaliseerd worden en dit impliceert dat de nodige maatregelen zich niet beperken tot de onmiddellijke omgeving van de haltes.

En wat met het industrieterrein van Westrode?

Natuurpunt wilt dat de overheid een radicaal nieuwe invulling geeft aan het industrieterrein in Westrode. Dit project rijmt niet meer met de nieuwe ruimtelijke ordening die Vlaanderen voorhoudt in haar Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Daarom: zet de idee van de betonstop hier in de praktijk. Realiseer er het Westgroenwoud.

Integrale aanpak

Natuurpunt vraagt om de verschillende dossiers van de sneltramlijn, het industrieterrein Westrode, de fietssnelweg, de verkeerswisselaar van Westrode-Londerzeel, het ruimtelijk uitvoeringsplan Neromhof … die allen een impact hebben op de open ruimte en de natuur gecoördineerd (of beter nog geïntegreerd) aan te pakken en partnerschappen te smeden tussen de verschillende actoren zodat win-win-situaties kunnen bereikt worden. In landen zoals Nederland en Duitsland is die aanpak vaak vanzelfsprekend. Wij Vlamingen moeten dat toch ook kunnen?

Natuurpunt doet een oproep naar iedereen die de open ruimte genegen is om samen te ijveren voor de ontwikkeling van een ‘Groene knoop’ in Meise. De slogan van de gemeente Meise is sinds kort ‘Meise, meer dan gewoon’. Wel Meise, Natuurpunt vraagt jou om het eindelijk eens ‘buiten-gewoon’ voorbeeldig op te nemen voor de open ruimte. Laat ons eindelijk eens ambitieus zijn!

Wie langs de A12 tussen Brussel en Antwerpen rijdt merkt gauw dat deze twee grootsteden bijna in elkaar overvloeien. Baanwinkels, industrieterreinen, woonkernen en … amper groen. Enkel in het noorden van de provincie Vlaams-Brabant zijn er nog enkele groene corridors met bijna gave landschappen, vergezichten, bossen, natuur en waardevol erfgoed.

Het noorden van de gemeente Meise wordt zo gekenmerkt door een erg gevarieerd landschap met bossen, grote weilandcomplexen, akkers, statige bomenrijen, kasteeldomeinen, natuurgebieden en parken. De loop van Molenbeek, Birrebeek en hun zijloopjes geven er richting aan het landschap. In het zuiden van Meise en in delen van Wemmel en Grimbergen is er nog een waardevol open ruimtegebied langsheen de Maalbeek. Ook daar vind je verschillende kasteeldomeinen, bossen en grote landbouwkouters.

Bouwkundig erfgoed

In het noorden van Meise vind je Het Kasteel en de Herenhoeve van Imde, het Impdehof, het Poorthuis van het Neromhof, de Boskapel (Onze-Lieve-Vrouw der Kranken), het Kasteel van Leefdaal … Deze gebouwen staan bovendien in prachtige bos- en parkgebieden. 
In het zuiden vind je het Kasteel van Boechout en de Plantentuin van Meise, het Domein van Dry Toren, het Kasteel van Bever… Ook hier zijn deze gebouwen omgeven door grote parkgebieden, aan weerszijden van de A12.

Natuurlijk en landschappelijk erfgoed

In het noorden: Leefdaalbos, natuurgebieden Birrebeekvallei, Wolvertemse Beemden en Boskapel, de afwisselende agrarische landschappen.
In het zuiden: de valleien van de Maalbeek en Amelvonnebeek die dwars over de A12 als groen-blauwe aders het landschap dragen met de Potaardekouter, de parkgebieden van de kastelen van Boechout, Bever en Dry Toren, de valleibossen van De Nekker en natuurgebied Beverbos.
Wandel even met ons mee langs deze parels…