Klimaatrapport 2019

• Lees het volledige klimaatrapport
• Bekijk de fiche van jouw gemeente (doorzoeken via ctr+f)

Nergens anders in Europa staan open ruimte en natuur zo sterk onder druk als in Vlaanderen. Dagelijks maakt 6 ha open ruimte en natuur plaats voor beton. Het klimaat verliest daarbij tweemaal. Enerzijds vergroten we het klimaatprobleem (denk aan files en CO2-uitstoot, maar ook aan een verminderde waterinfiltratie, koolstofopslagcapaciteit en het hitte-eilandeffect). Anderzijds snoeien we in de beste en goedkoopste oplossing van allemaal: open ruimte en natuur. Natuur levert ecosysteemdiensten die klimaatproblemen helpen voorkomen en die de gevolgen ervan beperken.

Natuurpunt heeft die belangrijke voordelen voor het eerst becijferd voor de onbenutte bouwgronden in Vlaanderen. In het rapport wordt koolstofopslag (ton/jaar), waterinfiltratie (m³/jaar) en verkoeling (# hittedagen/jaar) gekoppeld aan drie verschillende scenario’s. De situatie op vandaag, de situatie wanneer we alle bouwgronden zouden volbouwen en de situatie waarbij alle vrije bouwgronden natuurlijk worden ingericht.

Natuurscenario haalt de uitstoot van 785.193 auto’s uit de lucht, betonscenario pompt er 373.912 auto’s bij

In het huidige scenario is het totaal aan beschikbare bouwgrond in Vlaanderen goed voor een koolstofopslag van 269.217 ton/jaar. Dat compenseert de jaarlijkse uitstoot aan koolstof van 373.912 personenwagens. In het betonscenario gaat deze winst volledig verloren. Door betonnering van de ondergrond wordt koolstofopname door de bodem of door biomassa die erop groeit onmogelijk. Wensen we het verlies aan koolstofopname te compenseren door andere maatregelen, dan wordt de kost daarvan begroot op 27 miljoen €/jaar. Wanneer we het totaal aan vrije bouwgronden zo natuurlijk mogelijk zouden inrichten, dan kan maar liefst 565.339 ton/jaar aan koolstof worden opgeslagen. Wat overeenkomt met de uitstoot van 785.193 personenwagens. Dat is een verdubbeling van de absorptiecapaciteit van vandaag.

184 Olympische zwembaden extra in de riolen van gemiddelde gemeente

Momenteel is het totaal volume aan regenwater dat geïnfiltreerd wordt in vrije bouwgronden in Vlaanderen goed voor 141.739.909 m³/jaar. Dat stemt overeen met de inhoud van maar liefst 56.696 Olympische zwembaden. De waarde van deze ecosysteemdienst wordt begroot op zo’n 74 miljoen €/jaar.

In het betonscenario gaat dit natuurvoordeel volledig verloren. Door betonnering van de ondergrond wordt infiltratie van water onmogelijk. Het water moet dan allemaal afgevoerd worden via een riolering, en moet worden gezuiverd. In een gemiddelde Vlaamse gemeente gaat het om 184 Olympische zwembaden extra, per jaar. Bovendien komt dat volume almaar vaker in piekperiodes. Dat vergroot de kans op overstromingen en ondergelopen kelders, vaak met vervuild water. Tegelijk krijgt het hemelwater niet de kans om de diepere grondlagen aan te vullen, zodat we vaker te maken krijgen met problematische droogte voor drinkwatervoorziening, natuur en landbouw.

In het natuurscenario kan jaarlijks 161.616.986 m³ water infiltreren in de ondergrond, wat overeenkomt met de inhoud van 64.647 Olympische zwembaden. Een verhoging van de infiltratiecapaciteit met 14% in vergelijking met vandaag. Die winst komt overeen met de inhoud van bijna 8.000 Olympische zwembaden, die niet langer moeten verwerkt worden via onze riolering en waterzuivering.   

Natuurscenario zorgt voor halvering pufdagen, betonscenario verdubbelt aantal hittedagen

In het huidige scenario noteren we binnen de vrije bouwgronden in Vlaanderen een gemiddelde van 4 hittedagen per jaar (dat zijn dagen van extreme hitte, zogenaamde ‘hondsdagen’). In het betonscenario stijgt het gemiddeld aantal hittedagen er van 4 naar 7 per jaar. In het natuurscenario kan het aantal hittedagen ter plekke dalen van 4 naar 2 per jaar. Hitte geldt als een belangrijk gezondheidsrisico dat verbonden is aan de klimaatopwarming.

Methodologie

De berekeningen die aan de basis liggen van het rapport werden uitgevoerd door VITO, in opdracht van Natuurpunt die vervolgens de data interpreteerde en rapporteerde. VITO baseerde zich daarbij op de resultaten van het project ECOPLAN en de webtool www.natuurwaardeverkenner.be. De cijfers werden berekend voor Vlaanderen, en verder opgedeeld tot op gemeentelijk niveau.