Vuursalamander - Elwin van der Kolk

Vuursalamander

Fire salamander
Salamandra salamandra
Salamandridae

De vuursalamander is een grote, stevige landsalamander met een unieke geelzwarte tekening. Hij is zeldzaam en leeft vooral in oude eiken-beukenbossen.

Grootte
14 - 20 cm
Gewicht
Mannetje: 20 g - Vrouwtje: 50 g
Levensverwachting

20 jaar

Favoriete maaltijd

Slakken en regenwormen

Status
Zeldzaam
Woonplaats

Eiken-en beukenbossen

Verleiding

Het mannetje besnuffelt het vrouwtje, kruipt onder haar door, tilt haar op en stimuleert de cloaca van het vrouwtje met kronkelende staartbewegingen.

Afkomst
Inheems

Hoe herken je vuursalamander?

  • grote, plomp gebouwde salamander (tot 20 cm)
  • glanzend zwarte rug met opvallende gele vlekken of strepen
  • buik meestal dof, blauwgrijs, eveneens met gele vlekken
  • rolronde staart en afgeronde snuitpunt
  • mannetjes hebben een sterk gezwollen cloaca, vrouwtjes zijn vaak forser gebouwd

De soort valt op door het contrast van de gele vlekken of strepen met de zwarte basiskleur. Deze kleuren dienen als waarschuwing voor natuurlijke vijanden dat de vuursalamander giftig is. Dit fenomeen heet aposematisme.

 

Vuursalamander - Elwin van der Kolk

Soortgenoten

Hoe leeft de vuursalamander?

Wat eet de vuursalamander?

Volwassen vuursalamanders eten landslakken, miljoenpoten, regenwormen, spinnen en rupsen.

Vuursalamander
Wim Dirckx

Hoe plant de vuursalamander zich voort?

Het mannetje besnuffelt eerst het vrouwtje, kruipt dan onder haar door, tilt haar op en neemt haar aan de voorpoten in een houdgreep. Gaat het vrouwtje in op zijn avances, dan zet het mannetje een zaadpakketje (spermatofoor) af dat door het vrouwtje wordt opgenomen langs de cloaca. De vuursalamander is levendbarend. Na de inwendige bevruchting, ontwikkelen de embryo’s zich in het lichaam van het vrouwtje. Wanneer de larven voldoende ontwikkeld zijn, trekt het vrouwtje naar het water, kruipt er met het achterlijf in en zet de larven af. Het aantal afgezette larven per vrouwtje varieert tussen 10 en 50. De larven worden niet allemaal ineens afgezet.

Beelden

Vuursalamander - Wim Dirckx
Wim Dirckx
+10
vuursalamander_rollin_verlinde
Vilda - Rollin Verlinde
+9
Vuursalamander - Wim Dirckx
Wim Dirckx
+8
Amfibie - Vuursalamander op weg - Hugo Willocx
Hugo Willocx
+7
Vuursalamander - Wim Dirckx
Wim Dirckx
+6
Icoon_Groot - Vergrootglas

Wist je dat

  • Volwassen vuursalamanders zijn individueel herkenbaar door het unieke vlekkenpatroon op rug en flank. 
  • De soort komt aan haar naam omdat vroeger werd gedacht dat het dier uit het vuur werd geboren. De vuursalamander houdt zich vaak schuil onder dood hout of in een houtstapel. Het gebeurde wel eens dat er eentje ongemerkt mee naar huis werd ‘gesprokkeld’, wanneer kachelhout in het bos werd verzameld. Als het hout dan op het vuur werd gegooid, kwam de vuursalamander tevoorschijn.
  • In 2013 ontdekten wetenschappers van de Universiteit Gent een nieuwe schimmelsoort. Batrachochytrium salamandrivorans is een zeer agressieve schimmel en blijkt in staat om vuursalamanders binnen twee weken te doden. Op drie jaar tijd slaagde de schimmel er in om 96% van de Nederlandse vuursalamanders uit te roeien.

Doe mee met de paddenoverzet in jouw buurt

Waar vind je de vuursalamander?

De vuursalamander is sterk gebonden aan oude, vochtige eiken- en beukenbossen met heldere bronbeekjes, bospoelen en veel dood hout. Een dikke humuslaag van traag verterende bladeren waarin hij zich kan ingraven, is ideaal. De soort komt enkel nog voor in Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant (o.a. in het Zoniënwoud, het Hallerbos, het Meerdaalwoud en de bossen van de Vlaamse Ardennen; allemaal relicten van het vroegere Grote Kolenwoud).

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor?

De vuursalamander is een zeldzame soort die vooral ’s nachts actief is. In het vroege voorjaar (maart - april) en het vroege najaar (september - oktober) kan je vuursalamanders het makkelijkst spotten tijdens of na zware regenbuien. Overdag verschuilen ze zich vooral onder stenen, dood hout of in houtstapels en zijn dan moeilijk te vinden.

Natuurgebieden

Alle natuurgebieden
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Wat kan jij doen?

Er wordt gevreesd dat de pas ontdekte schimmel Batrachochytrium salamandrivorans ook in Vlaanderen zou kunnen uitbreken. Mocht je een dode vuursalamander vinden waarvan de doodsoorzaak niet duidelijk is, stop die dan in een plastic zakje in de diepvriezer en meldt dit aan Hyla, de amfibieën- en reptielenwerkgroep van Natuurpunt. Het exemplaar wordt dan zo vlug mogelijk opgehaald voor verder onderzoek.

Wat doet Natuurpunt?

Natuurpunt schreef een soortbeschermingsplan voor de vuursalamander in Oost-Vlaanderen (2008). Natuurpunt beheert een aantal natuurgebieden waarin de zeldzame soort voorkomt. Bovendien ijvert de vereniging voor verbindingen tussen bosgebieden waar de soort voorkomt zodat verschillende populaties niet geïsoleerd blijven.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:

 

Download voor iOS    Download voor Android

Activiteiten