Image
Boerenzwaluw - Elwin van der Kolk

Boerenzwaluw

Barn Swallow
Hirundo rustica
Zwaluwen (Hirundinidae)

De boerenzwaluw is een echte plattelandsvogel; de luchtacrobaat van het boerenerf. Hij maakt zijn nest bij voorkeur in schuren en loodsen en waar hij vrij in en uit kan vliegen. Van april tot oktober verblijft hij in Vlaanderen, de winter brengt hij door in zuidelijk Afrika.

Grootte
17 - 21 cm
Gewicht
17 tot 20 g
Levensverwachting

4 jaar

Favoriete maaltijd

Insecten

Burgerlijke staat

Elk jaar een andere partner

Status
Algemeen
Woonplaats

Vaak te vinden in de buurt van water of velden waar veel insecten leven, voor hun nest hebben ze meestal menselijke constructies (stallen, daken, bruggen…) nodig.

Karakter

Speels en acrobatisch

Hoe herken je de boerenzwaluw?

  • Lichaamslengte tussen 17 en 21 centimeter
  • Metaalblauwe veren op de bovendelen
  • Witte onderzijde met roodbruine keel en zwarte borstband
  • Staart met lange buitenste staartpennen, dus diep gevorkte staart

De boerenzwaluw heeft een schitterend verenkleed met metaalglans, zijn voorhoofd en de kin zijn rood met een zwarte borstband. Verder is hij roomwit. De boerenzwaluw vliegt sierlijk door de lucht om insecten te vangen. Om te drinken vliegt hij vlak boven het wateroppervlak en dipt hij af en toe zijn snavel in het water. De lange gevorkte staart is kenmerkend voor de soort. Hij is een graag geziene gast tijdens de zomermaanden.

Boerenzwaluw - Elwin van der Kolk
boerenzwaluw vliegend - Elwin van der Kolk

Het geluid van de boerenzwaluw

De boerenzwaluw herken je aan zijn vrolijk snel gekwetter met af en toe een rateltje (klinkt alsof hij een kleine elektrische schok krijgt). Hij zingt meestal vanaf een telefoondraad of een dakgoot.

Audio file
Beluister hier

Hoe leeft de boerenzwaluw

Wat eet de boerenzwaluw?

Tijdens het vliegen pikt de boerenzwaluw met zijn breed geopende bek allerlei insecten als muggen, motten en kevertjes uit de lucht. Om te drinken scheert hij rakelings over het wateroppervlak en dipt dan de ondersnavel in het water.
 

 

Afbeelding
Boerenzwaluw - waarnemingen.be - Jo De Pauw
waarnemingen.be - Jo De Pauw
Afbeelding
Boerenzwaluw - waarnemingen.be - René Dumoulin
waarnemingen.be - René Dumoulin

Hoe plant de boerenzwaluw zich voort?

Zoals zijn naam al verklapt maakt de boerenzwaluw het liefst zijn nest in stallen met vee, maar ook onder bruggen en afdaken, of soms zelfs in woonkamers bij de mensen thuis. Zolang hij maar de garantie heeft dat hij in en uit kan vliegen. Het nest is komvormig en is opgebouwd uit modder, bekleed met strohalmen. De nestbouw duurt ongeveer 5 tot 12 dagen. Meestal heeft de boerenzwaluw twee legsels per jaar. Jonge vogels verlaten het nest al na ongeveer eenentwintig dagen.
 

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • De meeste boerenzwaluwen keren ieder jaar terug naar hetzelfde nest. Indien het nest beschadigd is, voeren ze wat herstellingswerken uit. Dat bespaart energie en tijd in vergelijking met een nieuw nest opbouwen. Laat oude zwaluwnesten dus zeker hangen.
  • De ouders voeden de jongen met een prop insecten die in de keel bewaard wordt. Oudere jongen krijgen tot 400 keer per dag eten aangevoerd door de ouders. Dat komt op goede dagen neer op wel 9000 insecten per dag.
  • Een zwaluw maakt de lente niet, maar helaas neemt de 'voorbode van de lente' sterk in aantal af. Grootschaligheid, verstedelijking en verarming van de planten- en insectenwereld werken sterk in het nadeel van deze sierlijke vogel, die zich het beste thuis voelt op het ouderwetse platteland. Bovendien komen ontzettend veel boerenzwaluwen om tijdens hun zware reis naar Midden- en Zuid-Afrika waar ze overwinteren.
  • Er bestaan in de Vlaamse dialecten heel wat bijnamen voor de boerenzwaluw zoals zwalum, zwolm en zwalie.
  • Zwaluwen zouden het weer kunnen voorspellen met hun vlieggedrag. De grootmoederswijsheid “Vliegt de zwaluw hoog, dan blijft het droog” lijkt uitermate nuttig, maar is dit wel betrouwbaar? Lees hier of het een waarheid of mythe is.

Waar vind je de boerenzwaluw?

De boerenzwaluw voelt zich thuis in landbouwgebieden, waar hij in het open landschap op zoek kan gaan naar voedsel. Door de hervormingen in de Vlaamse landbouw wordt het voor de boerenzwaluw echter steeds moeilijker om een goede nestplaats te vinden. Vee staat vaak op roosters en schuren zijn minder toegankelijk geworden. De soort staat op de Vlaamse rode lijst dan ook geregistreerd als ‘achteruitgaand’.

De boerenzwaluw komt voor op alle continenten. Overwinteren doet hij in het zuiden. Tijdens het broedseizoen verblijft hij noordelijker, soms zelfs tot voorbij de poolcirkel. 

> Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Kom deze soort veel voor?

De boerenzwaluw trekt in groepen naar het zuiden. In september en oktober kunnen grote groepen boerenzwaluwen gezien worden; deze vogels verzamelen zich voor de lange reis. De boerenzwaluwen die in Vlaanderen broeden, overwinteren in West- en Centraal-Afrika. Tussen eind maart en begin juni (met piek eind april) keren ze terug naar ons land. 

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icon
Icoon - Vrijwilligers - Helpende handen

Help de boerenzwaluw

Wat kan jij doen?

Landbouwers kunnen stallen aantrekkelijker maken door latjes, broedplankjes of kunstnesten aan te brengen op plaatsen waar marters of de poes niet bij kunnen. In de maanden april en mei hebben ze behoefte aan een modderpoel voor de bouw van hun nest, een plasje modder dat regelmatig wordt bijgewaterd kan al volstaan.

Wat doet Natuurpunt?

 

Icon
Icoon - Vogelhut

Start tijdig met het voederen van de vogels in je tuin

Vanaf de herfst zoeken vogels actief naar een voedselplek voor de winter. Door je voedertafel dan al te vullen, weten ze dat ze in de winter in jouw tuin terecht kunnen.
Wanneer het echt koud wordt, kan je vetbollen en pindaslingers aanbieden.

Hoe voeder je tuinvogels, en wie eet wat?

Activiteiten