Image
Muskusrat - Elwin van der Kolk

Muskusrat

Muskrat
Ondatra zibethicus
Woelmuisachtigen - Cricetidae

De muskusrat is een knaagdier uit de onderfamilie van de woelmuizen en is dus geen echte rat. Het dier staat op de Europese lijst van invasieve exoten. De muskusrat wordt wel eens verward met een otter.

Grootte
25 - 40 cm - Staart: 20 - 25 cm
Gewicht
600 - 1800 g
Levensverwachting

10 jaar

Favoriete maaltijd

Een uitgesproken planteneter, die soms zeer selectief haar keuze maakt uit het aanbod aan planten in de omgeving

Status
Zeldzaam
Woonplaats

De muskusrat leeft in de nabijheid van waterlopen, vijvers en moerassen.

Karakter

Muskusratten maken een zenuwachtige indruk. Ook zwemmen ze vaak wat schokkerig en veranderen ze regelmatig van richting.

Verleiding

Planten

Afkomst
Invasieve exoot

Hoe herken je de muskusrat

  • Lichaamslengte van 25 - 40 cm 
  • sterke, zijdelings afgeplatte staart 
  • Kleine oren
  • De achterpoten zijn langer dan de voorpoten, en hebben een franje van stijve borstelharen. De tenen aan de achterpoten zijn gedeeltelijk van zwemvliezen voorzien. 
  • Kan ongeveer vier keer zo zwaar worden als een bruine rat. 

De muskusrat is te onderscheiden van andere aquatische knaagdieren door zijn grootte: de bruine rat en de woelrat zijn kleiner, de bever en de beverrat worden groter. Ze maken een zenuwachtige indruk, vaak zwemmen ze wat schokkerig en veranderen ze regelmatig van richting.

In het water

Muskusratten zwemmen hoog in het water. Dat betekent dat een groot deel van hun lichaam boven het water uitsteekt. Ze hebben kleine oren en een lange, verticaal afgeplatte, dunne staart. Muskusratten zijn duidelijk kleiner dan bevers en beverratten. Ze maken een zenuwachtige indruk, vaak zwemmen ze wat schokkerig en veranderen ze regelmatig van richting.

Muskusrat - Paspoort - Shutterstock
Muskusrat zwemt - Shutterstock

Hoe leeft de muskusrat?

Wat eet de muskusrat?

De muskusrat is een uitgesproken planteneter, die soms zeer selectief haar keuze maakt uit het aanbod aan planten in de omgeving. Vooral in geval van voedselgebrek vult ze haar menu wel eens aan met dierlijk materiaal, waaronder onder andere vis, zoetwatermosselen en zoetwaterkreeften. Uit dieetstudies blijkt dat ze soms meer dan 20 verschillende plantensoorten eet die ze in de omgeving van haar bouw vindt. In Vlaanderen richt ze zich dikwijls nagenoeg uitsluitend op de landbouwgewassen die zich langsheen de oevers bevinden. Hiervoor legt ze soms enkele tientallen meter af om bij het gewas te raken, onderweg andere potentiële voedselplanten negerend. Het voedsel wordt veelal naar de waterloop gesleept, waar het op vaste eetplaatsen langs de oever wordt verorberd. Er worden slechts bepaalde delen van de planten opgegeten, zodat heel wat restanten daar in of aan de rand van het water achterblijven. Zo worden van maïs enkel de granen opgegeten, en blijven de schuin afgebeten stengels en bladeren in het water achter.

 

Afbeelding
Muskusrat eet rietstengel - Vilda - Yves_Adams
Vilda - Yves_Adams
Afbeelding
Muskusrat - Vilda - Yves Adams
Vilda - Yves Adams

Hoe plant de muskusrat zich voort?

De voortplantingstijd duurt van maart tot november. In het voorjaar trekken jonge mannetjes eropuit om een vrouwtje te zoeken. Enkel het vrouwtje zorgt voor de jongen. In het najaar zoeken ze een plek om te overwinteren bij dieper water.
Een vrouwtje kan tussen april en november elke 28 dagen een nest werpen, maar meestal heeft een vrouwtje één tot drie worpen per jaar. Na een draagtijd van 25 tot 30 dagen worden vijf tot zeven geboren. 

Jongen verspreiden zich zelden ver weg van het ouderlijke woongebied. Een jonge moer is na 6 maanden geslachtsrijp (kan dus in het jaar van geboorte al haar eerste jongen werpen). Een jonge ram is na 12 maanden dekrijp en kan een vrouwtje bevruchten.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Ten opzichte van otters zwemmen muskusratten hoog in het water. Dat betekent dat een groot deel van hun lichaam boven het water uitsteekt. Je kan hun kleine oren en lange, verticaal afgeplatte, dunne staart duidelijk zien. Muskusratten zijn kleiner dan bevers en beverratten, en maken een zenuwachtige indruk. Ook zwemmen ze vaak wat schokkerig en veranderen ze regelmatig van richting.
  • De muskusrat is een zeer goede zwemmer en duiker, waarbij hij de krachtige achterpoten gebruikt voor de voortstuwing. Onder water kan hij zo lange afstanden afleggen, mede omdat hij langere tijd onder water kan zonder lucht te happen.
  • De muskusrat komt van nature voor in Noord-Amerika en is in Europa in 1904 door de mens geïntroduceerd in Tsjechië voor de pelsdierfokkerij. Sinds 2017 staat deze soort op de lijst van invasieve exoten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. Dit betekent dat de soort niet langer in de Europese Unie mag worden ingevoerd, vervoerd, gecommercialiseerd, gekweekt, gebruikt, uitgewisseld, gehouden of vrijgelaten in de natuur. Verder geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties te proberen verwijderen, of als dat niet lukt, zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Waar vind je de muskusrat?

De muskusrat leeft in de nabijheid van waterlopen, vijvers en moerassen. Ze geeft de voorkeur aan moerasgebieden en stilstaand of niet al te sterk stromend water met voldoende dekking door waterplanten of oeverbegroeiing (rietkragen, lisdodde, pitrus, ...). Ze komt echter ook voor in brak water (schorrengebied van de Schelde), alsook in sterk vervuilde waterlopen zonder begroeiing. Poldergebieden en riviervalleien zijn veelal uiterst geschikt, terwijl ze in sterk verstedelijkt gebied nauwelijks voorkomt.

Bekijk deze soort op waarnemingen.be

Komt deze soort veel voor? 

De muskusrat is vooral actief in de namiddag en vroege avond, maar ook 's nachts en 's ochtends vroeg. De dieren verplaatsen zich gemakkelijk al zwemmend langs de waterloop. Meestal zwemmen ze aan het oppervlak, maar ze duiken bij de minste verstoring. Bij het zwemmen gebruiken ze de achterpoten en de staart; de voorpoten worden ingetrokken voor de borst gehouden. Zij halen hierbij een snelheid van 4,8 km/u. Ze kunnen minutenlang onder water of ijs duiken om te vluchten, te graven of te eten.

Bestrijding van de muskusrat

Muskusratten komen oorspronkelijk van Noord-Amerika en werden naar Europa geïmporteerd voor hun vacht. Na een aantal ontsnappingen werden ze een echte plaag en worden ze overal verdelgd. In Vlaanderen worden ze zwaar opgevolgd en verdelgd door de waterloopbeheerders. Het aantal muskusratten dat jaarlijks gevangen wordt, schommelt rond 150.000 dieren, met het meeste vangsten in gebieden met een dicht waterlopennetwerk. Tijdens de laatste 10 jaar werden er muskusratvangsten genoteerd in elke Vlaamse gemeente, met uitzondering van enkele sterk verstedelijkte gemeenten aan de rand van Brussel en Antwerpen.

Leer soorten herkennen en geef je waarnemingen door

Afbeelding
ObsIdentify - Shutterstock
NP

Trek met je telefoon naar buiten en identificeer soorten met de gratis app ObsIdentify: de natuurherkenner in je broekzak. Door je waarnemingen op te slaan, lever je tegelijk een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond soorten. Download de app hier:
 

Download voor iOS    Download voor Android

Icon
Icoon - Egel

Leer Wild Spotten in onze natuur

Afbeelding
Gratis online cursus wild spotten
NP

Er valt in België heel wat prachtige natuur te spotten, zoals te zien was in de reeks en de film Onze Natuur. Je hoeft maar goed te kijken en te luisteren. En hoe meer je over de soorten en hun verstopplaatsen weet, hoe boeiender je zoektocht wordt. Start met de gratis online cursus en kom meer te weten over wilde natuur in Vlaanderen. Je ontvangt 1 les per week waarbij onze Natuurpunt-experts je de beste zoektips geven om wilde soorten te spotten.

Schrijf in voor de gratis online cursus

 

Activiteiten