Werkgroepen

Bij de Afdeling Boven-Schelde zijn de volgende werkgroepen actief:

Afbeelding
vuursalamander_rollin_verlinde
Vilda - Rollin Verlinde

Amfibieënwerkgroep

We stellen ons even voor

Diversiteit. In het verenigingsleven, in de natuur, maar ook in de werkgroepen. Hoe meer, hoe liever. Elke afdeling die zichzelf respecteert, houdt er een ‘Vogelwerkgroep’ op na. Tweede aan zet zijn doorgaans de plantenmannen/vrouwen en daarna hangt het wat af van de lokale expertise. Natuurpunt Boven-Schelde heeft nogal wat kennis in haar rangen. Zoveel zelfs dat ze ook nog een amfibieën- en reptielenwerkgroep heeft. Zitten er dan zoveel kikkers, padden en salamanders of gaat het slechts om een handvol exemplaren van de gewoonste soorten?

De paddenoverzetactie gaf de aanzet

Het begint allemaal in 2001. Langs de Makkegemstraat in Schelderode werden elk jaar tijdens de paddentrek, honderden gewone padden en bruine kikkers doodgereden. Jammer, zo vonden de buurtbewoners en met de logistieke ondersteuning van de gemeente Merelbeke werd een paddenoverzetactie opgestart. De resultaten van het debuutjaar waren verbluffend: 3.042 gewone padden, zes bruine kikkers, twaalf alpenwatersalamanders, twee vinpootsalamanders en vijf kleine watersalamanders. Naast de gewone soorten werden ook enkele kamsalamanders overgezet: een absolute topsoort! De aanwezigheid van deze Habitatrichtlijn-soort was de aanleiding voor de opmaak van een ambitieus poelenplan.

Maar hoe zouden we de land- en waterhabitat van deze sterk bedreigde soort kunnen verbeteren? Er rezen een pak vragen die enkel door een grondige inventarisatie konden worden beantwoord. De gemeente Merelbeke kocht zeven gespecialiseerde fuiken, stelde een budget ter beschikking en Natuurpunt schreef een lijvig rapport. Aan ambitie ontbrak het niet: voor 80 onderzochte poelen werd een gedetailleerd beheerplan uitgeschreven, voor 30 nieuwe poelen werden voorstellen opgemaakt. Sinds 2006 werden al meer dan 50 nieuwe poelen gegraven. Zeven van deze nieuwe poelen werden intussen al gekoloniseerd door Kamsalamanders!

Naast de paddenoverzetacties langsheen de Makkegemstraat en de Liedermeersweg in Merelbeke en kwam er ook één langsheen de Zink in Munte.

Van hazelwormen tot het unieke poelenplan

Sinds 2010 wordt in onze afdeling ook het onderzoek verricht naar de aanwezigheid van hazelwormen in de Makegemse Bossen. In een aantal zonnige bosrandstukjes (met open vegetatie en een dikke strooisellaag van o.a. adelaarsvaren en struikhei), werden onderzoeksplots uitgezet. Beetje bij beetje krijgen we ook een beter zicht op de verspreiding en de populatiedichtheid van deze schaarse soort. In 2019 werd door de gemeente Merelbeke een nieuwe opdracht uitgeschreven om de realisaties van het Merelbeeks poelenplan op hun ecologische meerwaarde te kunnen beoordelen. De resultaten waren alvast indrukwekkend. In 2004 werden in drie poelen kamsalamanders gevonden. In 2020 staat de teller op 15. Ook het aantal kamsalamanders per poel nam spectaculair toe en het verspreidingsgebied breidde aanzienlijk uit. Ook alle andere salamandersoorten zitten mee in de lift. Zo is Merelbeke de enige gemeente in Vlaanderen waar de vijf inheemse salamandersoorten in één en dezelfde poel voorkomen: vuursalamander, alpenwatersalamander, kamsalamander, vinpootsalamander én kleine watersalamander in eenzelfde poel. Merelbeke telt zes zo’n poelen, waarvan er twee werden aangelegd in uitvoering van het poelenplan.

Wat doet de reptielen- en amfibieënwerkgroep?

Is de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt Boven-Schelde enkel iets voor afgestuurde biologen of kunnen ook ‘gewone’ leden mee op stap met deze herpetologische werkgroep? Toegegeven: één en ander is specialistenwerk. Eén en ander wordt best ook niet aan de al te grote klok gehangen, want hazelwormen zijn bv. heel erg verstoringsgevoelig en voor salamanders bestaat er dan weer een zwarte markt van terrariahouders, tuinvijvermensen of andere ‘liefhebbers’. Toch willen we mee werken aan een breder herpetologisch draagvlak. Niet enkel door folders maar ook door jullie mee op pad te nemen, tijdens een paddenoverzetactie, salamandersafari’s voor de kinderen of amfibieëncursussen voor volwassenen. Hou onze activiteitenkalender dus zeker in de gaten.

Contactpersoon

Dominique Verbelen
[email protected] - 0484 119 899

Terugkerende activiteiten

  • paddenoverzetactie
  • salamandersafari’s
  • amfibieëncursussen
Afbeelding
nachtvlinder-luc-verhelst
Luc Verhelst

Nachtvlinderwerkgroep

Motten of nachtvlinder?

In België werden al meer dan 2.500 soorten nachtvlinders vastgesteld. Ze zijn met veel, ze zitten overal en hebben intrigerende namen. Wat te denken van huismoeder, hyena, grauwe monnik of dromedaris? En neen, ze zijn niet allemaal bruin. Sommige soorten zijn echt indrukwekkend. Ligusterpijlstaart, groot avondrood, dennenpijlstaart, pauwoogpijlstaart of lindepijlstaart. Allemaal soorten die in niets moeten onderdoen voor de meest exuberante soorten uit de tropen.

Veldgids

Deze soortenrijke groep zat tot voor kort in de vergeethoek. Reden: er waren enkel dure (vooral Engels- en Duitstalige) determinatiewerken en de meeste soorten hadden geen Nederlandse naam. Met het verschijnen van ‘Nachtvlinders, veldgids met alle in Nederland en België voorkomende soorten’ veranderde plots alles. Nachtvlinders werd een hype. Ook bij ons.

De praktijk

Natuurpunt Boven-Schelde richtte een cursus nachtvlinders in en een aantal cursisten behoort nu tot de meest gedreven onderzoekers van Vlaanderen. Vooral in Merelbeke worden hoge toppen gescheerd. Het onderzoek spitst zich vooralsnog toe op het Gentbos (412 soorten), de Makegemse Bossen (432 soorten) en De Putten (481 soorten). In elk gebied werden topsoorten ontdekt, typisch voor oude bossen (bv. donkere jota-uil, bruine groenuil, geelbruine bandspanner, coureurmotje) of moerassen (bv. geelbruine rietboorder). Ook in enkele tuinen in onze afdeling worden nachtvlinders goed onderzocht. Best verrassend hoeveel soorten je in eigen tuin kan zien. Topper is een tuin in Kwenenbos, goed voor 567 soorten. Van biodiversiteit gesproken! In een tuin in Munte werden al 429 soorten gevonden en in een tuin in het centrum van Merelbeke werd zelfs al een klein geel weeskind gevangen, meteen een nieuwe soort voor België. De teller voor Merelbeke staat intussen op 898 soorten en ook De Pinte is al goed voor 661 soorten nachtvlinders, alles bij elkaar geïnventariseerd door een handvol vlinderaars.

Wanneer determineren

En toch is er één nadeel aan nachtvlinderonderzoek: je kan het moeilijk op voorhand plannen. Op zich kan dit bijna het jaar rond, maar vooral zachte, windstille en droge nachten zijn interessant.

Wil je een keertje mee op pad, geef dan een seintje aan Hugo Van Doorslaer ([email protected]).

Voor elke volgende vangsessie word je dan per mail uitgenodigd.

Afbeelding
Distelvink - Kurt De Meulemeester
Kurt De Meulemeester

Vogelwerkgroep Gent+

We stellen ons even voor

De Vogelwerkgroep Gent+ (VWG Gent+ voor de vrienden) is ontstaan uit een fusie van de vogelwerkgroepen van Natuur.Gent en Natuur.Boven-Schelde. Die fusie drong zich de voorbije jaren op. Heel wat mensen uit het Gentse kwamen immers regelmatig vogelen in de vallei van de Boven-Schelde, terwijl de vogelaars van Natuur.Boven-Schelde ook vaak werden gespot in de Gentse Kanaalzone. En omdat ook de activiteiten van beide werkgroepen een grote overlap kenden, werd besloten om de krachten te bundelen. Vogelwerkgroep Gent+ dus.

Gent en vogelen: een rijke traditie

Het Gentse en vogelen gaan goed samen. Al in het midden van de vorige eeuw grossierde de regio in goeie veldornithologen. Gebieden werden grondig geïnventariseerd, waarnemingen werden op een ambachtelijke wijze verzameld en één en ander kende zijn neerslag in veelgelezen waarnemingsrubrieken in Parus en de Merel. Twee keer vonden alle waarnemingen hun beslag in een gebiedsdekkende Avifauna. Mijlpalen in het regionale pre-computertijdperk en de verdienste van mensen van het eerste uur.

Intussen is er veel veranderd. Verrekijkers van het viskraam maakten plaats voor Swarovski, Leica en Zeiss. ‘Verre’ busreizen van de afdeling naar Flevoland werden ingewisseld door vlekkeloos georganiseerde tripjes naar Siberië, en de fichebak waarin alle waarnemingen werden bijgehouden maakte plaats voor online invoermodules. En gelukkig zijn niet alleen de technische mogelijkheden sterk veranderd, ook het aantal actieve vogelaars in de regio is sterk toegenomen. Vogelaars in alle maten en gewichten. Mensen voor wie het volstaat om op de vetbol in de tuin een Koolmees van een Pimpelmees te kunnen onderscheiden, anderen die neerstrijken op Baaigemkouter wanneer de najaarstrek aanvangt, twitchers op zoek naar zeldzame vogels maar ook genieters, belevers, bewegingsmensen die gewoon graag vogelen in groep omdat alleen toch maar alleen is.

Projecten

Het ligt niet altijd voor de hand, maar toch probeert VWG Gent+ al deze groepen op hun wenken te bedienen. Wie graag meedoet aan lopende projecten, zit goed. Wat te denken van de midmaandelijkse watervogeltellingen, de winterse akkervogeltellingen, de Punt Transect Tellingen, de tellingen in het kader van de Algemene Broedvogels Vlaanderen (ABV), slaapplaatstellingen van Canadese ganzen, Wulpen, Aalscholvers en meeuwen of trektellingen op enkele hotspots in de regio?

Reizen

Elke VWG heeft de vogelaars die het verdient. ‘Gent’ is al eeuwen een kwaliteitslabel wanneer het op vogelaars aankomt. En dat willen we houden (niet dat er enige concurrentie dreigt vanuit andere regio’s, maar toch). Elk jaar worden dan ook een aantal cursussen georganiseerd. Eentje over herkenning van zang, of over roofvogels, meeuwen en ander gespuis: you name it, we did it. En om de theorie concreet te maken, wordt aan elke cursus ook een ganse rits praktijklessen gebreid, soms dichtbij, soms ver weg. Om al dat getel en geleer toch wat verteerbaar te maken, gooit VWG Gent+ er regelmatig ook een reisje tegenaan. Niet dat reizen een must is, maar zo nu en dan eens nieuwe horizonten opzoeken met de vogeljongens en -meisjes uit de regio, houdt de dynamiek gaande. Israël, de Golf van Biskaje, Oekraïne, Siberië en misschien binnenkort ook Mongolië of Iran... Het moet gezegd: voor sommigen zijn die reizen het neusje van de zalm, orgelpunt van het werkjaar, voor anderen hoeven die helemaal niet en is een dagje Zeeland of modderbaggeren in Saeftinghe al meer dan voldoende. Alles kan, niets moet. Vrijheid, blijheid.

Vergaderingen 

En omdat een werkgroep geen werkgroep zou zijn zonder de obligate vergaderingen, komen we nu en dan ook samen in een formeler kader. Powerpoint over de voorbije tripjes, voorstellen van soortbeschermingsprojecten, kijken wie aan welke projecten wil deelnemen, taakverdeling voor een nieuwe avifauna of gewoon en goed excuus om nog eens thuis weg te kunnen. Als er een bijeenkomst gepland is, dan wordt die aangekondigd via de mailinglist en via de (geplande) website.

Mailinglist

Vogelwerkgroep Gent+ heeft een mailinglist. Die lijst kan iedereen gebruiken om de volledige groep te bereiken wanneer er zich iets interessants voordoet op het vlak van vogels in het Gentse. Je kunt er ook vragen aan de vogelwerkgroep op kwijt. Enkele dagen voor elke telling ontvangen de tellers ook een herinneringsmail. Het is niet de bedoeling om via deze mailinglist regelmatig waarnemingen te versturen: daarvoor dient onze waarnemingsrubriek, die het volledige werkingsgebied van de vogelwerkgroep zal bestrijken eens we klaar zijn met onze website.

Wie zich wil inschrijven in de mailinglist kan dat best doen via het volgende e-mailadres: [email protected].

Doe mee!

Een exhaustief overzicht van de werking van VWG Gent+ zou ons te ver leiden, maar als pluimen en poten u boeien, neem dan gerust contact op met [email protected] of kijk op de website wat er aan activiteiten op de kalender staan. Tot gauw!

Afbeelding
Beheerwerken in Zevergem bomen knotten - Lieve Van Acker
Lieve Van Acker

Beheerwerkgroep

We stellen ons even voor

De beheerwerkploeg van Natuurpunt Boven-Schelde verzet elk jaar bergen werk om de regio De Pinte, Zevergem, Gavere, Semmerzake, Melle, Merelbeke en Zwijnaarde te vergroenen, natuurgebieden voor wandelaars toegankelijk te maken en kansen te geven aan kwetsbare soorten die buiten reservaten geen kans meer krijgen. Zo staan wij iedere tweede zaterdag van de maand onder meer in voor het aanplanten van bomen en struiken, het opruimen van stormschade, het bijknippen van boomopslag en het herstellen van afsluitingen.

Twijfel je of beheerwerk iets voor jou is?

Uiteraard is deelnemen aan een beheerwerkdag iets voor jou! Het levert je immers heel wat op. Werken in de natuur is goed voor je fysieke conditie. Maar het houdt je ook mentaal fit. Je ontmoet heel wat fijne mensen. En je leert af en toe iets bij over de planten en dieren uit de Scheldevallei. Bovendien kom je vaak op wondermooie plekjes in onze gebieden die normaal gezien niet vrij toegankelijk zijn.

We hebben beslist leuke taken die op jouw maat zijn gesneden. Kan je er niet elke tweede zaterdag van de maand bij zijn of kan je je maar enkele uren vrij maken? Ook dat is geen probleem. Je bent steeds meer dan welkom! En omdat we graag onze vrijwilligers in de watten leggen, wordt er op de middag een lekkere broodmaaltijd en een drankje voorzien. Verder doen we het nodige opdat jij steeds in alle veiligheid aan de slag kan.

Heb je interesse om in de toekomst een handje toe te steken?

Stuur ons dan een mailtje via [email protected]. Dan vertellen we je graag wat meer over onze werking en houden je op de hoogte van toekomstige beheerwerkdagen.

Samen zorgen we voor meer en betere natuur in de Scheldevallei!