F.O.N. Plantenwerkgroep

Zaterdag 19 oktober - Vorsdonk in Gelrode 

Vooraf

Deze najaarsreprise van de voorjaarstocht in 2018 (zie Met FON naar de Vorsenzang in Gelrode.) leidt ons zowel door de rest van het hok d5-45-14 als door een deel van het Vorsdonkbos. Geert Andries neemt ons andermaal mee naar de streek waar hij van jongs af aan samen met Luc Vervoort jarenlang de omgeving doorkruiste. Ditmaal is zijn gezelschap wat bejaarder, bestaande uit Erik Molenaar (Obsmapp, foto’s, verslag), Pierre Van Vooren, Walter Van Spaendonk, Nathalie De Somer, Johan Peelman, André De Jonghe, Dré Peeters, Luc Vervoort en Nico Wysmantel (streeplijst). In de voormiddag regent het nog eens flink, maar later komt de zon er door en blijft het droog.

Bespreking

Op de Eikelberg

In de voormiddag bevinden we ons de tussen het spoor en de Leuvense Steenweg, want ook buiten het natuurgebied is veel te registreren. Aan het stationnetje staat Herfstalsem mooi in bloei, vergezeld van Herfstaster, uitgebloeide Gele kamille en dito Galega. De eerste honderd soorten noteren we hier en vooraan in de Wipstraat. We zien er in de bermen o.a. Spaanse aak, Beuk, Zoete kers, Prikneus in bloei, rozetjes van Vroegeling en Boerenjasmijn.

Tussen de Wipstraat en de Leuvense Steenweg ligt een sterk hellend heidegebiedje, kaal gegraasd door schapen, met een overvloed aan paddenstoelen, waaraan bijzonder veel aandacht wordt besteed. Eén onzer glijdt zelfs uit op een grote plek plasmodiale slijmzwammen. Met goede wil worden nog heel wat heidesoorten herkend, zoals Fijn schapengras, Biezenknoppen, Rapunzelklokje, Zandstruisgras, Pilzegge, Tandjesgras en Fraai hertshooi. Ook Stekelbrem en Echte guldenroede worden teruggevonden. Onder in de berm van de Steenweg groeit echter Bonte gele dovenetel!

We steken de Leuvense Steenweg over en volgen deze langs de steile rotsige flank. Er worden nog zeer veel soorten herkend, o.m. Bochtige smele, Kleine bevernel (zelfs nog in bloei), Akkerhoornbloem en diens bastaard met Viltige hoornbloem, Grasklokje, Plat beemdgras en Kraailook (fris en jong uitkomend), Knolboterbloem, Groot streepzaad, Gevlekte rupsklaver, Blauwe bosbes, Blauwe knoop en Vroege roggebraam. In het terugkeren zien we nog enkele agressieve exoten zoals Valse wingerd.

 Dan slaan we op het einde van de Wipstraat in en dalen langs een hol weggetje door exotenrijk bos met IJle zegge, Blauwe bosbes en Groot heksenkruid omlaag. Beneden ligt een Berkenbroek, met typische soorten, zoals Smalle stekelvaren, Koningsvaren, Holpijp en Elzenzegge. We komen uit op een moerassige open plek met de klassiekers van kommer en kwel: Moerasstruisgras, Wateraardbei, Waterdrieblad, Snavelzegge, Gewone waternavel, Zompzegge, Bosbies, Pluim- en Sterzegge. Moerasbasterdwederik en Ruw walstro staan nog in bloei. Dit terrein was vroeger in beheer als moerassig hooiland, maar wordt nu niet meer gemaaid om de mosflora extra kansen te bieden. We keren (alweer na énen !) langs de Wipstraat terug naar het stationnetje.

Florist in het Trilveen

Vorsdonkbos

Na een middagmaal in een Aarschots café staan we weer in de laarzen voor de rest van de dag. Het zal andermaal onmogelijk zijn de noordzijde van het gebied te bereiken. We vertrekken langs de Vorsdonker het veld in, na enkele fraaie verschijningen van Bleek cypergras in het tunneltje en Mariadistel in een maisveld te hebben gekiekt. In een akkerland vinden we o.a. Kransnaaldaar, Wilde bertram, Witte krodde, Phacelia, Wilde sorgo (adventief met dit soort ingezaaide akkers), Paarse doornappel, Moerasbeemdgras en Ingesneden dovenetel.

Hierachter passeren we een ruig hooilandje met de onlangs geschoonde Visdonkerbeek. Alles is er net afgemaaid! Er groeit in de beek nog Kikkerbeet, Drijvend fonteinkruid, Pilvaren, Vlottende bies, Smalle waterpest, Waterviolier en zelfs Waterlelie! We vermelden hier Adelaarsvaren waarvan we de sporendoosjes onrijp kunnen waarnemen in de omgerolde bladrand. In het perceel ten noorden van de beek noteren we soorten als Geelgroene zegge (nog zichtbaar in vrucht), Pilvaren, Zompvergeet-mij-nietje, Smalle waterpest, Waterviolier, Akkermunt en Watertorkruid.

In een recent gegraven vijvertje op de plaats waar vroeger een boswachterswoning stond groeien Waterpostelein, Liggend hertshooi, Waterlepeltje, Kruipganzerik en Moerasrolklaver. Bovendien zijn sommige open plekken begroeid met Straatliefdegras! Welkom in het natuurgebied… net zoals vroeger het eerste Bezemkruiskruid, Hoge fijnstraal en Duits viltkruid. We doorkruisen nog een zompig terrein, vergeefs op zoek naar Moerasstreepzaad. Maar vinden er (in bloei!) Dotterbloem, Zeegroene muur, Blauwe knoop, en vegetatief Blauwe zegge.

We komen terug op de veldweg die naar het spoor leidt. In een pas geschoonde Bomkrater dagzoomt het afval dat hier is gebruikt om het pad te herstellen: antiek glaswerk. We merken rozetten van Moeraskartelblad op. Op het trilveen er achter noteren we nog Grote boterbloem, reeds vergelende Moeraswederik, Zeegroene muur en Ronde zegge. Geert gaat de andere zijde nog op waar een grote Koningsvaren zijn machtige bladeren uitstrekt en komt terug met Duizendknoopfonteinkruid. Langs het pad met Grauwe abeel, Appelbes en Theeboompje komen we terug op Turfputten uit. In de greppel langs de spoorweg en in de bermen kunnen nog Aardaker, Scharnierbloem, twee vindplaatsen van Herfstalsem, Zegekruid en Zeepkruid worden toegevoegd aan de lijst.

Besluit

In onze lijst met 17 dubbele vindplaatsen tellen we 346 taxa, terwijl we nauwelijks de helft van het hok hebben bezocht! Viltige hoornbloem x Akkerhoornbloem is hier de enige nieuwe soort die er uitspringt, hoewel ik vernam dat ze er vorig jaar door onze groep was gezien. Een 25-tal taxa staan vermeld als Zeldzaam/Zeer zeldzaam, waaronder enkele nieuwe exoten zoals Scharnierbloem en het invasieve Bleek cypergras. Vooral deze laatste kan een serieuze bedreiging worden voor de kwetsbare moerasgemeenschappen in het reservaat.

Overzichtslijst van de taxa

Voor een overzicht van de gevonden soorten klik Gelrode. Voor de foto's klik hier op waarnemingen. Zo kan je volgen wat intussen (ook buiten het hok) ter discusie blijft of wordt goedgekeurd door onze validators.

Zondag 5 oktober  Monitoring van de Stadsflora in Gent 

Vooraf

Op initiatief van Henk komt onze groep de stadswijk in de sector Rabot bekijken. Ons hok is d3-12-34 en wordt mooi in twee gesneden door het Kanaal Gent – Oostende. Aan weerszijden liggen stadsbuurten met een eigen karakter, lekker rommelig met veel kleine kasseistraatjes. We komen bijeen aan de Bargiebrug. Onze groep bestaat uit 13 deelnemers, te weten Henk Coudenys (gids), Karin Thiers (foto’s), Annick Ludwig, Miel Wagemans (foto’s), Jan Baeteman, Erik Molenaar (Obsmapp, verslag), Bart Mortier, Johan Devos, Nathalie De Somer, Johan Peelman, Geert Ranson, Willy Desmettre en Nico Wysmantel (streeplijst). Het is grijs en koud, maar regen wordt ons bespaard. Zoals steeds worden enkel de soorten genoteerd die zich op eigen houtje vestigen.

Bespreking

Zuidkaai

Voor we aankomen zijn we al Echte lavendel, Kransmuur en Muurfijnstraal gepasseerd. Eerst prospecteren we de kade vanop een gevaarlijke fietssnelweg. Op de muren langs het water vinden we een heel gamma van oeverplanten, zoals Blauw glidkruid, Waterzuring, Pluimzegge, Grote engelwortel, Es en Riet. Futen, Koeten en Waterhoenen laten ons luid weten wat ze er over denken. Vanuit de groenvoorzieningen op de kade is o.a. een fors Vedergras ontsnapt. Filip Verloove heeft er op die plek al een naam opgeplakt: Achnatherum calamagrostis (=Stipa calamagrostis), een pol met een forse stengel draagt een pluim die wat aan Duinriet doet denken. Na een uitgebreide fotosessie volgen we de Zuidkaai noordwaarts.

Op de muren vermelden we ook Klein glaskruid en Muurvaren evenals het siergras Carex agastachys, de Hangende zegge cv., waarvan iedereen intussen moet aannemen dat er niet veel verschil te zien is met Carex pendula, buiten haar vreemde gewoonte om zowel op nat als op kurkdroog substraat te verschijnen. Een wit tongetje en een gladde vrouwelijke aar steeltjes horen bij de nominaat, maar zelfs in bronbossen kom je de andere vorm tegen, zo beweren kwatongen. We zien nog Eetappel, Geel duizendblad, Frans hertshooi, Altheaboompje, Watermeloen en Veldsalie, maar ook andere populaire zaaisoorten zoals Avondkoekoeksbloem. Berijpt beemdgras is opnieuw van de partij, waarop iedereen verwoed de wimpertjes op de bladschede tracht te fotograferen.

Sint-Jan Baptist

We gaan nog een uurtje door de straatjes die uitgeven op de Bevrijdingslaan. Hier noteren we nog een hele reeks wilde en urbane planten, sommige met een vraagteken erachter. Na het klassieke Kruipklokje vinden we in een steeg Valse voszegge (dus geen siersoort zoals aanvankelijk gedacht), Zuidelijke brandnetel, die onrijp bijzonder goed op Kleine brandnetel lijkt (wordt ingezameld voor uitgroei tot rijpheid), een Monnikskap spec. zaailing, de populaire Vlakbladige kruisdistel en bijna aan de kerk Juffertje-in-het-groen, Kleine bergsteentijm (met meerdere exemplaren op de stoep in bloei), Slaapmutsje en Dadel, een tweejarige scheut. We zien ook Oosterse wingerd en Stippelklaverzuring verwilderen, en belanden dan verkleumd eindelijk in een café, waar we onze boterhammen mogen opeten. Nog voor we de Bargiebrug terug oversteken, treffen we Tomaat en heel wat Kransgras in bloei.

Waldamkaai

Er is in het kanaal een soort drijvend plantentapijt aangelegd, maar op de weg erheen houden we halt bij een rioolkolkje met een varen. Na een groepsdiscussie belanden we gezamenlijk bij het eerste gedacht: Blaasvaren. De afgeronde deelblaadjes en de zwarte stengelaanzet zijn doorslaggevend, want sporendoosjes zijn er nog niet. Op de vlottende zeggenmatten zien we o.a. Dotterbloem in bloei, Moerasmelkdistel, Grote engelwortel en Oeverzegge.

Elisabethbegijnhof

Het hof bestaat uit smalle begroeide kasseistraatjes waar we veel mooie stadsflora zien. We noemen Maarts viooltje, Muurfijnstraal, Mansbloed, Vuurdoorn en bovenal Linze, waarvan we (door de aanwezigheid van twee bloempjes) eerst dachten dat het Vierzaadwikke was. Als de peul twee dikke platte zaden bevat, klopt er iets niet meer. In de kasseivoegen groeit ook Slaapkamergeluk en Vreemde ereprijs. Voor we terugkeren naar de Begijnhofkerk noteren we o.a. nog enkele thermofiele soorten, zoals Japanse anemoon, Bieslook, Venkel en Kafferkoren. Aan de kerk groeien een paar andere soorten die de moeite zijn: Gele helmbloem, Steenbreekvaren, Kaal breukkruid, Duivelswandelstok (de klassieke uitlopers) en Tengere rus.