Ruige Heide

Toegankelijkheid

Vrij wandelen op aangeduide wandelpaden van zonsopgang tot zonsondergang. Het stuifduin is vrij toegankelijk buiten de bestaande paden, omdat de nodige dynamiek gunstig is om het duin open te houden. Ingang ter hoogte van de Kalmthoutse Baan en de Putsebaan in Zandvliet. De zomermaanden zijn het meest geschikte tijdstip om te genieten van het warme stuifzand, de paarskleurende heide en het afwisselende landschap.

Beschrijving van het gebied

De Ruige Heide is een van de laatste restanten van een eertijds uitgestrekt heidegebied tussen Berendrecht/Zandvliet en Putte/Kalmthout. Het belang van het gebied is vooral groot door de positie op de overgang polders-Kempen. 

Het is een onherbergzaam gebied, zoals de naam ‘Ruige’ Heide al doet vermoeden. Het gebied is bijzonder droog. De vegetatie bestaat uit een typische vegetatie voor stuifduin, droge heide, droog grasland op arme zandgrond en zuur eikenberkenbos.

Dieren en planten

Hoewel niet erg groot, is de Ruige Heide uniek. Het heidegebied vormt nu een laatste toevluchtsoord voor een heleboel bijzondere planten en dieren, zoals heidespurrie, kommavlinder, rode heidelucifer (een korstmos), levendbarende hagedis en boompieper. De bastaardzandloopkever, de groene zandloopkever en de mierenleeuw komen hier ook nog voor.

Struikhei met brem en open plekken begroeid met korstmossen, zandblauwtje, schapengras en heidespurrie domineren het gebied. Maar je vindt er ook stuifzand, voortdurend in beweging, schaars begroeid met zandzegge en buntgras, en eikenbos met brem, struikhei, schermhavikskruid en korstmossen als ondergroei. Vooral voor korstmossen geniet de Ruige Heide bekendheid: heel wat zeldzame soorten zoals rendiermos en heidelucifer komen er voor!

Uiteraard vinden ook dieren een geschikt leefgebied in de Ruige Heide. Gekraagde roodstaart, boompieper, groene specht en zwarte specht broeden er. Niet zo lang geleden kwamen zelfs de nachtzwaluw en de boomleeuwerik hier nog voor! Hun terugkeer is onder meer afhankelijk van een goed beheer van de Ruige Heide.

Heivlinder, vuurvlindertje en bruin blauwtje fladderen boven de heide rond, terwijl groene zandloopkevers en hagedissen over het kale stuifzand rennen. In de toppen van de eikenbomen fladdert nog een vlindertje rond: moeilijk te zien maar wél heel mooi, de eikenpage.

De Ruige Heide is fourageergebied voor watervleermuis, baardvleermuis, grootoorvleermuis, dwergvleermuis, laatvlieger en rosse vleermuis.

Natuurbeheer

Klein maar fijn, zo zou je de Ruige Heide kunnen omschrijven. Toch is alles helaas (nog) niet rooskleurig. Motorcrossers, allerlei afvalstorten en verbossing door boomsoorten zoals Amerikaanse vogelkers bedreigen de vele kwetsbare planten en dieren van de Ruige Heide. Zonder ingrijpen dreigde de Ruige Heide voorgoed verloren te gaan. Dat liet Natuurpunt Antwerpen Noord niet gebeuren. Daarom zijn we in 2001 gestart met een aankoopproject in de Ruige Heide om het gebied definitief te beschermen. Stap voor stap, perceel voor perceel, smeden we de Ruige Heide als natuurgebied aan elkaar!

Natuurpunt wil het gebied ontwikkelen als een halfopen, halfnatuurlijk landschap met vage vegetatiegrenzen, bestaande uit heide, (hei)schraal grasland, stuifzand en bos. In de Ruige Heide plaggen we kleinschalig met verwijdering van de gehele humuslaag ter vergroting van de oppervlakte stuifzand en het creëren van open, zandige plekken.

Verder bestrijden we invasieve exoten zoals Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik.  

Geschiedenis van het gebied

Vanaf de Scheldepolders tot diep in de Kempen lagen ooit uitgestrekte heidevelden. Eeuwenlang waren heidegebieden een belangrijke schakel in ons landbouwsysteem met veeteelt en kleinschalige akkerbouw.

In de achttiende eeuw, de tijd van keizerin Maria Theresa, en later met de ontginningswetten, werd de heide op een grootschalige manier met dennen volgeplant. Hierdoor is het heideareaal in Vlaanderen drastisch ingekrompen. Niet één tiende van de vroegere oppervlakte is overgebleven! In de Antwerpse regio bleven gelukkig her en der verspreid nog een aantal heidegebiedjes bewaard. De Ruige Heide is een van de laatste getuigen van dit heidelandschap.

Meer info

De Ruige Heide wordt beheerd door Natuurpunt Antwerpen Noord vzw.
Wil je helpen bij het beheer van dit gebied? Neem contact op met de afdeling:
Natuurpunt Antwerpen Noord
E-mail : [email protected]
Telefoon : 03-541 58 25