Paddenstoelenfamilie Aardsterren

Hoe herken je een aardster?

In Vlaanderen zijn er momenteel 17 soorten aardsterren gekend. De meest voorkomende en vrij gemakkelijk herkenbare aardster is gekraagde aardster. Deze soort houdt van voedselrijke standplaatsen en is vaak te vinden op wat ruigere hoeken in de tuin en/of hopen bijeengeharkte bladeren. Deze stevige aardster kan je herkennen aan de vlezige slippen (vaak met cirkelvormige barsten) en de opstaande kraag rond een perkamentachtig bolletje met een gewimperde opening. 

Voor determinatie is de opening van het bolletje een belangrijk kenmerk. Er is één aardster die de sporen loslaat via verschillende gaatjes. Deze kreeg dan ook de passende naam Peperbus.

Bij het Weerhuisje is de opening van het bolletje onregelmatig van vorm.

Bij het merendeel van de soorten is de mondzone gewimperd: Gekraagde aardster, Gewimperde aardster, Kleine aardster, Tepelaardster, Bloemaardster …. Een aantal soorten heeft een gevoord-geplooide mondzone: Baretaardster, Heideaardster, Grote aardster, ….

Een andere belangrijke eigenschap van het bolletje is een ruw of glad oppervlak. Zo komt de Ruwe aardster aan haar naam.

Ook een belangrijk kenmerk is of het bolletje gesteeld is of ongesteeld:

• ongesteeld bolletje: Gekraagde aardster, Gewimperde aardster, Bloemaardster, Tepelaardster, Weerhuisje, …
• gesteeld bolletje:  Roze aardster, Heideaardster, Ruwe aardster, Baretaardster, Grote aardster

Aardsterren met een bolletje op een steel hebben aan de onderkant van het bolletje bij de overgang naar de steel vaak een uitzakking (apofyse) die kenmerkend gevormd is. Zo heeft de grote aardster regelmatige plooitjes of groefjes in die uitzakking, Bij de baretaardster heeft ze een scherp randje. Bij andere soorten (forse aardster, kleine aardster, grote vierslippige aardster, …) is die uitzakking dan weer afgerond.

Ook de onderkant van de slippen geeft belangrijke informatie: vastgegroeide aarde aan de onderkant van de slippen is een opvallend kenmerk voor Kleine aardster, Forse aardster, Ruwe aardster en Baretaardster.

De gekraagde aardster heeft een litteken  aan de onderkant van de slippen waar de aardster vroeger vasthing aan de zwamvlok.

De vierslippige aardster en de grote vierslippige aardster blijven met de punt van hun slippen vasthangen aan de zwamvlok die in de bodem als een nestvormig kommetje achterblijft. Daarom worden deze soorten nestaardsterren genoemd.

Er zijn een paar soorten die bij droogte hun slippen terug sluiten en bij nat weer openen (hygroscopie): Bloemaardster, Tepelaardster en Weerhuisje.

Waar kan je aardsterren vinden?

Aardsterren zijn saprofyten. De meest voorkomende Gekraagde aardster is te vinden op voedselrijke plekken zoals tussen brandnetels en op een hoop bijeengeharkte bladeren. De Gewimperde aardster wordt vooral in naaldbossen bij Fijnspar en den gevonden. Andere aardsterren worden in het binnenland voornamelijk onder oude coniferen en in holle wegen aangetroffen.

Groeiplaatsen die interessant zijn voor één soort zijn vaak ook goed voor andere soorten. Andere soorten verschijnen vaak niet op hetzelfde moment. Het loont de moeite om gekende groeiplaatsen regelmatig eens terug te bezoeken.

De grootste diversiteit aan aardsterren vind je aan de kust omdat de meeste aardsterren kalkrijke bodems verkiezen.