Paddenstoelenfamilie Fopzwammen

Afbeelding
Rodekoolzwam - Staf De Roover
Staf De Roover

Fopzwammen (Laccaria)

Fopzwammen zijn symbionten met een zeer variabel uiterlijk, doordat het vlees verkleurt naar gelang het droog of vochtig is (hygrofaan). In vochtige toestand zijn de paddenstoelen paars of baksteenrood. De plaatjes staan wijd uit elkaar en de sporen zijn wit. De kleur van de plaatjes is rozig, paars of oranjebruin. Dit leidt vaak tot een verkeerde determinatie omdat bij het sleutelen voor een verkeerde sporenkleur gekozen wordt.

Welke fopzwammen zijn er?

In Vlaanderen zijn er momenteel meer 9 soorten fopzwammen gekend.

De meest voorkomende en vrij gemakkelijk herkenbare fopzwam is de Gewone fopzwam. Deze soort komt voor bij eik op allerlei bodemsoorten. Deze soort is oranjebruin van kleur en heeft een gladde hoed.

Er zijn nog een aantal fopzwammen met een oranjebruine hoed: Gekroesde fopzwam en Schubbige fopzwam.

Ook de Rodekoolzwam of Amethistzwam (deze soort kreeg door de geschiedenis twee Nederlandse namen) is een vaak geziene fopzwam.

Gewone fopzwam en Rodekoolzwam verkiezen Eik en Beuk als symbiosepartner, zelden worden ze gevonden bij naaldbomen. De Schubbige fopzwam heeft een voorkeur voor berk, eik en den en is vooral op zandige terreinen te vinden, in heide- en veengebieden. Daarom werd hij in het verleden ook wel heidefopzwam genoemd.

Hoe herken je een fopzwam?

  • Een steel en een hoed met wijd uiteenstaande plaatjes.
  • Alle fopzwammen hebben witte sporen. Dit kan je controleren door een sporee te maken (een nachtje met de plaatjes naar beneden op papier leggen) of met een wattenstaafje (niet te hard) over de plaatjes te wrijven.
  • De hoedkleur varieert van oranjebruin tot paars.
  • De lengte van de steel varieert van 1 tot 8 cm. 
  • De diameter van de hoed varieert van 1 tot 25 cm.
  • De kleur van de plaatjes is meestal dezelfde als de hoedkleur, behalve bij de Tweekleurige fopzwam die een bruine hoed en paarse plaates heeft.  

Waar kan je fopzwammen vinden?

Fopzwammen zijn symbionten, je vindt ze dus steeds in nabijheid van bomen. Bij welke bomen en op welke bodems hangt af van de soort. Sommige soorten groeien zowel bij loof- als naaldbomen (Schubbige fopzwam), Gewone fopzwam en Rodekoolzwam verkiezen vooral naaldbomen.

Icon
Icoon - Wist je dat

Wist je dat?

  • Fopzwammen zijn eetbaar, vooral de hoeden want de stelen zijn nogal taai. Wel hebben fopzwammen de naam om gemakkelijk zware metalen op te slaan, waardoor het dus niet aan te raden is om fopzwammen te eten in de nabijheid van zware industrie en vervuilde grond.
  • De Tweekleurige fopzwam is één van de best onderzochte plaatjeszwammen. De zwamvlok is een vleeseter… want hij is in staat om sprinstaartjes uit te schakelen met behulp van een gifstof en zo stikstof op te nemen.
  • De zwamvlokken van fopzwammen zijn nooit groter dan enkele m². Zij kiezen er voor om veel kleine zwamvlokken aan te maken en groeien dan ook vaak in grote groepen bij elkaar.
  • De variëteit laccata van de Gewone fopzwam is de variëteit die in het noorden wordt gevonden. In Nederland en België vinden we bijna steeds de variëteit pallidifolia.