Al 30 Bruinvissen dood aangespoeld in 2014

Bericht uitgegeven door Natuurpunt op maandag 7 april 2014

Tijdens de eerste drie maanden van 2014 zijn 30 Bruinvissen dood aangespoeld aan de Belgische kust. Bij minstens 10 exemplaren was bijvangst in visnetten de meest waarschijnlijke doodsoorzaak. Om de wrede dood van deze Europees beschermde soort terug te dringen, is een Vlaams verbod op het gebruik van de strandwarrelnetten door sportvissers dringend nodig. Natuurpunt, Sea Shepherd, Sea First en BlueShark zijn gestart met een grote bewustmakingscampagne, een strandevenement met Tom Waes op 1 mei en een petitie op warrelniet.be.

De eerste drie maanden van 2014 waren voor de Bruinvis, onze kleinste dolfijnachtige, de meest dodelijke ooit. Vorig jaar was met 128 gevallen al een recordjaar, maar in de eerste drie maanden van dit jaar spoelden nog meer dode dieren aan dan in dezelfde periode vorig jaar. Zo dreigt 2014 opnieuw een triest jaar te worden voor de Bruinvis.

Een belangrijke en eenvoudig te vermijden oorzaak van de strandingen is het gebruik van warrel- of kieuwnetten bij recreatieve sportvissers. Warrel- of kieuwnetten worden pas sinds de jaren 60 gebruikt en zien er een beetje uit als tennisnetten die op de laagwaterlijn worden geplaatst. Bruinvissen zijn zoogdieren en kunnen maar enkele minuten onder water blijven. Wanneer ze in warrel- en kieuwnetten verstrikt geraken, stikken en verdrinken ze. Vooral het voorjaar is bijzonder dodelijk voor de Bruinvis, omdat ze op dat moment zo talrijk aanwezig zijn voor onze kust. In deze periode zetten de sportvissers hun netten uit om te vissen op Tong en ander platvissen, die dan ondiep water opzoeken om zich voort te planten. Jonge Bruinvissen vangen op visjes die op de bodem leven en achtervolgen die vissen tot aan de branding waardoor ze dikwijls tot zeer dicht bij het strand zwemmen. Een warrelnet van 70 cm hoog dat zowel vis vangt bij opkomend als bij afgaand tij is voor een Bruinvis een onoverkomelijke hindernis.

Ondanks het feit dat er alternatieve methodes voorhanden zijn die evenveel recreatief plezier opleveren (korren, platnetten of fuiken met een keerwand), worden de dodelijke warrelnetten nog veelvuldig gebruikt. In De Haan alleen al werden vorig jaar 100 aanvragen gedaan om warrelnetten te gebruiken. De Dienst Zeevisserij telde tijdens een controle in maart 2011 137 warrelnetten tussen De Panne en Zeebrugge. Omdat het bij de strandingen vaak om erg verse kadavers van Bruinvissen gaat, is het uitgesloten dat de dieren van verder in zee afkomstig zijn of voor de Franse kust gevangen werden.

Enkele decennia geleden leek het dier bij ons bijna verdwenen, maar door een zuidwaartse verplaatsing van de populatie binnen de Noordzee, komen ze nu talrijk voor aan onze kust. Vorige week nog maakte het KBIN bekend dat de hoogste dichtheid Bruinvissen ooit waargenomen werd voor onze kust. Naar schatting zouden ongeveer 14.000 bruinvissen voor de Belgische kust rondzwemmen. De tijd dringt dan ook voor een effectieve bescherming voor de soort. Uit cijfers van het KBIN blijkt dat er in de periode 2005-2013 van de aangespoelde bruinvissen 42% gestorven was door bijvangst, zowel door recreatieve als professionele visserij.

Beschermd?
Hoewel daar maar weinig van te merken is, is de Bruinvis een beschermde soort die volgens de Habitatrichtlijn van de Europese Unie het strengste beschermingsregime verdient. De Europese Habitatrichtlijn stelt dat voor de regulering van recreatieve activiteiten een lidstaat zelf maatregelen moet nemen, en niet mag kijken naar wat in het buitenland gebeurt als reden om geen maatregelen te nemen. In 2008 werd België al op de vingers getikt door de toenmalige Europese Commissaris van Leefmilieu, Stavros Dimas, omdat ons land onvoldoende maatregelen nam om de Bruinvis optimaal te beschermen. De federale overheid heeft haar verantwoordelijkheid genomen door het gebruik van warrel- en kieuwnetten op zee bij recreatieve visserij te verbieden. Vlaanderen heeft onder druk van de Europese Commissie een Soortenbesluit opgemaakt in 2009. Door de bepalingen in dat besluit zouden deze netten al moeten verboden zijn. Enkel de handhaving ontbreekt, want na het opmaken van het Soortenbesluit wacht men nog altijd op de uitvoeringsbesluiten om dit te bekrachtigen. In september 2013 heeft de Europese Commissie opnieuw uitleg gevraagd aan België over de genomen beschermingsmaatregelen. Vlaanderen wenst, ondanks vragen van Vlaamse parlementsleden niet te reageren voor juni 2014.

In Oostende zijn de dodelijke netten al verboden, maar een algemeen verbod voor alle Vlaamse strandvissers is er niet. Elke kustgemeente hanteert daarom haar eigen regels en dat maakt een goede handhaving op de stranden onmogelijk. Met de campagne Warrel Niet vragen Natuurpunt, Sea Shepherd, Sea First en BlueShark een onmiddellijk Vlaams verbod op het gebruik van warrelnetten.

Tot slot gebruiken recreatieve vissers warrel- en kieuwnetten omdat ze daarmee de grootste hoeveelheid vis kunnen vangen. Zo concurreren ze met de professionele visserij, een sector in nood die sterk afhankelijk is van subsidies. Hier komt nog bij dat men tussen maart en mei vis vangt die zich aan het voortplanten is en vol zit met kuit en gom. Dat vormt een acute bedreiging voor de toekomstige visstocks en de toekomstige visserij.

Tekst: Krien Hansen, Natuurpunt
Foto's: KBIN