Antwerps broedgeval bijeneters volledig op schema

Rond 11 juni 2023 ontdekte Johan Meeus tijdens zijn zoektocht naar de nestplaatsen van een kolonie oeverzwaluwen, een koppeltje bijeneters op een industrieterrein bij Wommelgem. Na gesprekken met de eigenaars werd beslist om deze waarneming bekend te maken en maakte ook de lokale pers deze mooie verschijning wereldkundig. Daarna kwamen vele tientallen vogelkijkers en vogelfotografen meegenieten van deze ‘zuiders’ ogende soort. Tijd voor een korte schets van de gebeurtenissen. 

Bijeneters linken we steevast aan het zuiden: ze  broeden over een brede zone van Spanje tot Noord-Afrika in het westen, over de Balkan tot Wit-Rusland verder oostwaarts tot ver in Azië. Al enkele decennia geleden begon de soort aan een noordwaartse expansie van het broedgebied. Daarbij gebeurde het uitzonderlijk wel eens dat de soort in Vlaanderen broedde, maar zeker niet jaarlijks.

De opmars verliep traag en botst spijtig genoeg tegen een vervelend plafond aan: dat van het aantal beschikbare broedplaatsen. Bijeneters hebben immers nood aan voldoende steile en veilige zandwanden, waarin ze een nesthol uitgraven. Die hebben we in ons platte landschap helaas veel minder dan in het ‘normale’ broedgebied. Ze moeten het dus hebben van de sporadische kunstmatige wanden, bijvoorbeeld op industrieterreinen of in kleine zandgroeves. Dat heeft inderdaad de vervelende bijwerking dat het opduiken van deze holenbroeders niet altijd even gewenst is. Gelukkig zijn er daarop uitzonderingen waar soorten als bijeneters en oeverzwaluwen wél welkom zijn: daartoe mogen we ook het broedgeval van dit jaar rekenen.

Ze ogen zuiders maar zijn dat lang niet altijd. Door de noordwaartse uitbreiding is de kans even groot dat deze bijeneters de vorige jaren in West-Europa werden geboren en nu verkiezen om zichzelf ‘in dezelfde streek’ voort te planten. Dat is immers meestal het geval bij vogels: hun geboorteplek creëerde een bepaald zoekbeeld voor een eigen broedplaats. In Nederland vinden jaarlijks enkele tientallen broedgevallen plaats, het kunnen dus zelfs Nederlandse, dus nog meer noordelijke bijeneters zijn die we nu op visite hebben.

Afbeelding

De bijeneter bij de broedwand in Wommelgem. Foto: Eric Van Hul

Ondertussen gaat alles zo goed als het kan met deze veelkleurige regenboogvogels op het terrein van grondwerken Oorts. Zeer snel na de ontdekking werd contact opgenomen met de eigenaars, maar zij hadden sowieso zelf al besloten om de zandberg waarin de vogels een nesthol begonnen graven ongemoeid te laten, ook vanwege de aanwezige oeverzwaluwen. Ze hebben overigens al enkele jaren ervaring met de oeverzwaluwkolonie die in deze bergen broeden: “Ze houden die vervelende vliegen weg”, aldus Gina Oorts.

Intussen was het hek al van de dam: er was veel belangstelling van fotografen van heinde en verre. Dat is in dit geval geen probleem; de bijeneters zitten op een voor het publiek afgesloten terrein, maar vanop het jaagpad naast het Albertkanaal, op de grens van Wijnegem en Wommelgem, is er een goede plaats om de vogels waar te nemen.

Het paargedrag van de bijeneters, dat meermaals op de gevoelige plaat werd vastgelegd, wees eerder al op het leggen van eieren. Maar ondertussen zijn we al een maand verder en wijst alles erop dat de jongen nu ook zijn uitgekomen; er wordt namelijk druk over en weer gevlogen met voedsel. Hoeveel jongen er zijn, zullen we pas merken wanneer ze daadwerkelijk uitvliegen. De ouders komen toe met allerhande insecten, slaan of vegen die tegen een tak om ze te doden en vliegen af en aan naar het nesthol. Er zijn ook voederpauzes waarin geen activiteit te zien is, dan wordt het geduld van de kijkers even op de proef gesteld. Alles verloopt naar planning met de familie Bijeneter. Het enige wat we nu moeten hopen is dat er geen al te zware stortbuien volgen die het nesthol kunnen doen inkalven, en je kan nooit uitsluiten dat het nest op een natuurlijke manier wordt gepredeerd. Voor de provincie Antwerpen zou een geslaagd broedgeval alvast een primeur zijn.

Dankzij de gemeende overtuiging van en de goede samenwerking met Gina Oorts, machinist en mede-zaakvoerder van grondwerken Oorts, is er geen risico op menselijke verstoring, wat de kans op slagen al behoorlijk vergroot.

Tekst: Peter Baets (Vrijwilliger Natuurpunt Schijnbeemden) en Gerald Driessens (Natuurpunt Studie)