Bloemen in de tuin, niet altijd onschuldig

Hoe meer bloemen in de tuin, hoe mooier en beter voor vlinders, bijen en andere insecten en dus ook voor de natuur. Dat laatste blijkt helaas niet altijd te kloppen. Er is grote voorzichtigheid geboden met welke soorten tuiniers gebruiken. Bepaalde soorten, veelal uitheemse, zaaien zich uit en kunnen gaan woekeren in de natuur. Daarom doen wij graag een oproep aan tuiniers en tuincentra om hun verantwoordelijkheid op te nemen.

Woekerende planten (voor een groot deel invasieve exoten) zijn al langer een bekend probleem in onze natuurgebieden. Veel tijd en geld gaat naar de bestrijding van deze soorten in de natuur, terwijl de tuinliefhebbers deze nog wel in de tuin hebben. Natuurgebieden zijn geen afgesloten reservaten en grenzen vaak aan tuinen. Het is in veel gevallen dus dweilen met de kraan open. De problemen die invasieve exoten veroorzaken in natuurgebieden, maar ook in bermen en openbare domeinen, werden al eerder uit de doeken gedaan.

Er is wel degelijk een probleem, dat kunnen we niet ontkennen. Maar tuinliefhebbers zijn zich er meestal niet van bewust wat voor kwaad de goed groeiende planten in hun tuin elders kunnen aanrichten. In een tuin zijn eetbare soorten als Aardpeer, Canadese kornoelje of Rimpelroos en insectenkroegen als Vlinderstruik en Reuzenberenklauw nog enigszins onder controle te houden. Maar eens ze ontsnappen en niet regelmatig worden gesnoeid, geoogst of uitlopers worden verwijderd, dan kunnen deze soorten snel een grote oppervlakte innemen. Wanneer de bodem voor deze planten geschikt is kunnen ze zodanig gaan woekeren dat inheemse planten geen kans meer krijgen. Het in toom houden van gigantische soorten zoals bijvoorbeeld Amerikaanse vogelkers en Japanse duizendknoop kost handen vol geld. Eens invasieve waterplanten in waterlopen terechtkomen verspreiden ze zich nog sneller dan landplanten. Waterteunisbloem kan een dichte mat vormen waardoor doorstroming wordt verhinderd en er een zuurstoftekort in het water ontstaat. De meeste waterplanten verspreiden zich door kleine stukjes plant die afbreken en tot een nieuwe plant kunnen aangroeien. Verwijdering van snelgroeiende waterplanten zoals bijvoorbeeld Grote waternavel is moeilijk en duur.

Afbeelding

Aardpeer (Foto: Wikipedia)

Omdat de meeste invasieve exoten ontsnapte tuinplanten zijn, is het belangrijk om bij bestrijding van deze soorten de hulp van tuiniers en tuincentra in te roepen. De eerste stap is tuiniers en plantenverkopers erop attent maken dat er wel degelijk een probleem is met bepaalde soorten en dat het af te raden is om deze planten te laten groeien in je tuin. Tuincentra moeten durven kiezen om voldoende inheemse alternatieven aan te bieden. En tenslotte lijk het evident dat je geen tuinafval in de vrije natuur stort… maar het gebeurt nog altijd veel te vaak. Elke wijk die aan een bos grenst heeft wel een stortplaats voor planten die er niet mooi genoeg meer uitzien om in de tuin te laten staan.

Vanuit de overheid werd gestart met een sensibiliseringscampagne om invasieve exoten te weren uit tuinen. Alternatieven voor invasieve planten vind je in deze brochure van de overheidscampagne Alterias (Alternatieven voor invasieve planten). Wie wil meewerken aan deze actie en voor streekeigen planten wil gaan in eigen tuin kan de gedragscode voor tuinliefhebbers ondertekenen. Op dit moment zijn er 389 tuiniers die dit engagement aangaan. Er zijn ook al 25 Belgische tuincentra, 39 plantenkwekers, 113 groendiensten, 21 landschapsarchitecten en 44 tuinaannemers die als partner deelnemen aan dit project. Ook Natuurpunt en Velt onderschrijven deze gedragscode.

Wie invasieve exoten aantreft in de natuur, kan die melden op waarnemingen.be. Op waarnemingen.be/exoten vind je van de 70 meest problematische plantensoorten fiches met meer info over herkenning en problematiek.

Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie, en Rutger Barendse, Plantenwerkgroep C6
Foto's: Wikipedia