Bosranden zorgen voor minder naaktslakken

Onderzoekers bekeken van Zuid-frankrijk tot Estland de verspreidingspatronen van ongewervelden in kleine bosfragmenten. Ze ontdekten dat het aantal naaktslakken aanzienlijk afneemt bij bosranden, maar dat dit niet geldt voor huisjesslakken. Deze patronen kunnen het functioneren van bossen sterk beïnvloeden.

Bosranden verschillen sterk van boskernen wat betreft microklimaat en voedingsstoffen. Dit heeft een sterke invloed op de verspreiding van organismen in bossen. In een recent onderzoek werden in kleine bosfragmenten over heel Europa zowel de randen als de boskernen onderzocht op het voorkomen van  bodemdieren. Dit toonde zeer contrasterende patronen voor verschillende groepen ongewervelden. Zo waren spinnen en pissebedden bijvoorbeeld talrijker in bosranden, terwijl hooiwagens lagere aantallen hadden.

Afbeelding

Het onderzoek, in het kader van het Europese project smallFOREST, werd uitgevoerd in 224 bossen door middel van bodemvallen. Dit zijn simpele potjes die ingegraven worden in de grond en waar dan bodemdieren kunnen invallen. Onderaan zit een bewaarvloeistof zodat de beestjes na enkele dagen/weken opgehaald kunnen worden. Dit soort vallen is echter niet selectief en zowat alles wat rond loopt, kan er in terecht komen: van de kleinste mijten tot de grootste loopkevers. 

Tijdens het uitsorteren van de vallen werden ook alle slakken geteld. Helaas konden de meeste slakken niet meer op naam worden gebracht omdat ze grotendeels ontbinden en oplossen in de vloeistof. Maar ook de ruwe aantallen van deze bijvangst bleken interessant te zijn voor verder onderzoek. Zo bleek het aantal  naaktslakken met 30% af te nemen in bosranden ten opzichte van boskernen. Voor huisjesslakken was er geen verschil tussen de rand of de kern. Het grote verschil tussen de twee groepen zit hem natuurlijk in het huisje dat ze wel of niet op hun rug dragen. 

Huisjesslakken kunnen zich terugtrekken in hun huisjes bij ongunstige omstandigheden zoals droogte. Naaktslakken kunnen dit niet en zijn steeds afhankelijk van vochtige plekken. Bosranden zijn warmer en droger dan kernen en dit kan voor een groot deel de gevonden patronen verklaren.

Slakken vervullen een zeer belangrijke rol in het ecosysteem omdat ze zowel herbivoor als afvaleters zijn. Het is dan ook belangrijk om te onderzoeken wat de rol is van het verminderde aantal slakken op de nutrientenkringloop en plantengroei in kleine bosfragmenten. Bosranden vormen meestal de grens tussen landbouwgebied en bos, en slakken zijn bekend als plaagsoorten voor landbouwgewassen. Geleidelijk opgaande bosranden kunnen dan zorgen voor een bufferend effect van slakkenaantallen van het ene naar het andere leefgebied.

Link naar publicatie: De Smedt P., Baeten L., Gallet-Moron E., Brunet J., Cousins S.A.O., Decocq G., Deconchat M., Diekman M., Giffard B., Kalda O., Liira J., Paal T., Wulf M., Hermy M., Verheyen K. (2019) Forest edges reduce slug (but not snail) activity-density across Western Europe. Pedobiologia 75: 34-37.

Meer info: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031405619300083

Tekst: Pallieter De Smedt (Universiteit Gent)

Foto’s: Edwin Brosens