Brengt UV-licht redding voor Amerikaanse vleermuizen?

Wetenschappers hebben wellicht een oplossing ontdekt om de schimmel die het White nose syndrome veroorzaakt te bestrijden. Die ziekte heeft naar schatting al 5.7 miljoen slachtoffers gemaakt onder vleermuizen in Noord-Amerika. Nieuw onderzoek, dat verschenen is in het vakblad Nature Communications, toont aan dat de ziekte mogelijk bestreden kan worden met ultraviolet licht.

Het onderzoek toont aan dat de koudeminnende schimmel die White nose syndrome veroorzaakt, Pseudogymnoascus destructans, niet bestand is tegen UV-licht. De schimmel kan de schade aan haar DNA, die ze oploopt door contact met dat type licht, niet herstellen in tegenstelling tot de meeste andere organismes. Zelfs bij een kleine dosis overleefde slechts 15 procent van de schimmels. Matige UV-straling doodde 99 procent waarbij een paar seconden blootstelling aan een draagbare ultraviolette LED-lichtbron voldoende bleek om de meeste schimmels te doden.

Hoewel vleermuizen niet van licht houden en het zelfs actief blijken te mijden, lijken ze geen bijzondere last te hebben van UV-licht. In de praktijk zal het nog geen koud kunstje zijn om de techniek met UV-belichting op grote schaal toe te passen. Vleermuizen overwinteren dikwijls in boomholtes, nissen tussen rotsen of kieren en spleten in gebouwen. En daar zijn ze moeilijk te vinden. Door bekende overwinterplaatsen aan te pakken, kan wellicht een belangrijk deel gered worden. Maar de schimmel helemaal uitroeien, lijkt nog niet eenvoudig. Er wordt al langer vruchteloos gezocht naar een oplossing voor de ziekte. Eerder werd al geëxperimenteerd met bacteriën uit bananen om geïnfecteerde kolonies te genezen.  

De ontdekking kan een einde maken aan de dodelijke raid van de vleermuizenziekte die Noord-Amerika al enkele jaren teistert. De schimmel vindt haar oorsprong in Europa en Azië. Maar doordat onze vleermuizen er evolutionair mee opgegroeid zijn, hebben ze voldoende verdedigingsmechanismen opgebouwd en vormt de schimmel hier voorlopig geen bedreiging. Gelukkig, want onder andere versnippering, lichtpollutie en de afname van insecten hebben in onze contreien al geleid tot fragiele populaties.

White nose syndrome dringt de neus, mond en vleugels binnen, en zorgt er voor een witte aanslag. De schimmel zorgt er voor dat vleermuizen vaker wakker worden uit hun winterslaap, waardoor kostbare energie verloren gaat. Daardoor sterven de dieren door ondervoeding tijdens de winter. Verder tast de schimmel de dunne vliezen van de vleugels aan en kan ze gaten veroorzaken. Hierdoor is er meer energie nodig om te blijven vliegen en gaat het behendig vliegen ook moeilijker. Geïnfecteerde populaties overleven het zo goed als nooit, met afnames van 80% tot 100% in een paar jaar tijd. Daarmee is het syndroom momenteel de belangrijkste bedreiging voor verschillende Amerikaanse vleermuissoorten.

Tekst: Kris Boers, Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt
Foto: U.S. Fish and Wildlife Service