Ceci n’est pas une pipe: exotische planten en hun inheemse look-a-likes

Exotische tuinplanten ontsnappen uit tuinen en komen zo geregeld in de wilde natuur terecht. Een deel daarvan heeft een invasief karakter, waardoor inheemse planten worden verdrongen. Tegenwoordig wordt inheems plantgoed gepromoot. Dat is goed nieuws. Helaas sluipen af en toe ook exotische look-a-likes in de aangeboden pakketten. De plantenwerkgroep van Natuurpunt Antwerpen Stad (FONAS) heeft in het Antwerpse drie invasieve soorten gevonden die bijster goed lijken op planten van bij ons.

Amerikaanse vlier, look-a-like van Gewone vlier

Deze struik wordt niet zo oud en zwaar als de inheemse Gewone vlier, want voor het zover is hebben ondergrondse uitlopers al voor nieuwe zijstruiken gezorgd. Het aantal deelblaadjes is altijd meer dan 5 (Gewone vlier) , meestal 7 of zelfs 9, en er zitten op elke struik wel een aantal bladeren die ‘bijblaadjes’ hebben in de oksel van de deelblaadjes. De bessen van Amerikaanse vlier zijn iets kleiner, lichter van kleur (paars) en niet geschikt voor menselijke consumptie. In en rond de groengebieden van de stad doet de Amerikaanse vlier het tegenwoordig zo goed, dat het haast zoeken wordt naar inheemse vlier.

Afbeelding

7-9 delige bladeren van Amerikaanse vlier met bijblaadjes in de oksel

Afbeelding

5-delige bladeren van Gewone vlier

Oosterse kornoelje, look-a-like van de Rode kornoelje

Bepaalde terreinen en natuurgebieden worden werkelijk overspoeld door deze woekeraar. De exoot wordt aanzien voor een ondersoort van Rode kornoelje die in onze streken op klei- en leembodem wel inheems is, maar zeldzamer wordt. Het verschil tussen Rode kornoelje en Oosterse kornoelje is duidelijk: de exoot wordt gemakkelijk twee keer zo hoog en heeft prachtige rode twijgen en herfstblaadjes, die langs onder bedekt zijn met evenwijdig liggende zeer kort aangedrukte gaffelharen. Zowat elk afgebroken takje schijnt te wortelen, de afleggers en ondergrondse uitlopers kunnen op enkele seizoenen tijd honderd vierkante meter vullen.

De Rode kornoelje heeft op de onderkant van de bladeren bochtige haren die naar alle kanten steken. Maar er worden ook hybride populaties gevonden met kenmerken van zowel Oosterse als Rode kornoelje: op de bladeren zijn zowel aanliggende als uitstekende haren te vinden, de laatste vooral op de nerven.

Afbeelding

Evenwijdig, aanliggende haren op de onderzijde van het blad van Oosterse kornoelje

Afbeelding

Uitstekende, gekromde haren op de onderzijde van het blad van Rode kornoelje

Cultivar van liguster, look-a-like van de Wilde liguster

Minstens even agressief als de Oosterse kornoelje is de cultivar van liguster, die op sommige plaatsen honderden vierkante meters inneemt. In allerlei plantsoenen zie je hem staan, maar evengoed in natuurgebieden en parken. Er is nog steeds geen onderscheidend kenmerk ten opzichte van onze Wilde liguster gevonden. Maar in het Antwerpse vormt deze cultivar een probleem, omdat de ondergroei van andere flora er volledig bij verdwijnt. Cultivars van Wilde liguster kan je in waarnemingen.be enkel ingeven door Wilde liguster in te voeren en daarbij het vakje ‘aangeplant, ingezaaid, verwilderd of aangevoerd’ aan te vinken. In het veld “opmerkingen” geef je dan best nog eens aan dat het om een verwilderde cultivar gaat.

Afbeelding

Cultivar van liguster die woekert met uitlopers tussen de stenen.

Uitkijken dus: wat als inheems wordt aangeboden in plantencentra is niet gegarandeerd inheems, tenzij er een officieel certificaat is bijgevoegd. Andere voorbeelden op de lijst met uitheemse woekeraars zijn Ierse klimop (ook een zogenaamde ondersoort) en een soort vogelkers die uitgroeit tot flinke bomen (afkomstig van Oost-Europese kwekerijen).

Wil je met deze tips mee op pad om de verspreiding van inheemse soorten en hun exotische look-a-likes in kaart te brengen? www.waarnemingen.be.

Tekst & foto’s: Erik Molenaar, FONAS (Antwerpse plantenwerkgroep van Natuurpunt)