De boerderij als biotoop

Landbouwnatuur houdt niet op aan de rand van het veld, er is ook natuur die de gebouwen en infrastructuur van de boerderij zelf gebruikt als biotoop. Daar zijn ook dieren bij die we van oudsher associëren met boerderijen zoals zwaluwen. Moderne staalbouw en gesloten gebouwen bieden vaak minder mogelijkheden voor dieren, maar mits de nodige voorzieningen kan hieraan verholpen worden. Hieronder een greep uit de mogelijkheden.

Zwaluwen op het erf

Door de aanwezigheid van vee, mest, voeder en water zijn er zelfs op de properste boerderij wel wat vliegen en andere insecten te vinden. Zwaluwen en vleermuizen zijn de best gekende natuurlijke insectenverdelgers. Ze zijn dan ook vaak in de omgeving van boerderijen te vinden en zoeken er, behalve hun voedsel, ook beschutting en een broedplek. Het is handig als je keuken en slaapkamer niet te ver uit mekaars buurt liggen.

Bij boerenzwaluwen is de band zo sterk dat zodra een landbouwer stopt en de boerderij leeg komt te staan, de zwaluwen na enkele jaren vertrekken om niet meer terug te keren.

Nieuwe hoevegebouwen uit beton en staal zijn veel hygiënischer en aangenamer voor de hoevedieren maar bieden door hun constructie veel minder nestgelegenheid dan de oudere bakstenen stallen voor de kleine insectenverdelgers uit de natuur. 

Wil je deze dieren een helpende hand toesteken dan kan je kiezen voor kunstmatige nesthulp voor zwaluwen op plekken waar ze niet storen. Onder andere op deze pagina van  ILVO of Natuurpunt kan je meer info vinden over de beste aanpak.

Andere vogels

Mussen zijn, als zaadetende vogels wellicht minder geliefd, maar in voorjaar en zomer verorberen ze ook heel wat insecten om er hun jongen mee groot te brengen. Zeker in de rundveesector verdienen ze nog een plaatsje op het erf, bijvoorbeeld via een familienestkast zoals deze want ze broeden graag kort bij mekaar. Wist je trouwens dat er naast de huismus nog een mussensoort bij ons voorkomt nl: de ringmus. Veel meer dan de huismus is de ringmus afhankelijk van de aanwezigheid van hagen en heggen in het landschap. Met de aanplant of het herstel van kleine landschapselementen doe je haar een groot plezier.

Een typische vogel voor boerenerven is de witte kwikstaart. Met z’n wit, grijs en zwart is het een onopvallende insecteneter die vooral door z’n gedrag opvalt. Een voortdurend op- en neer wippende staart en het constante geren achter insecten op het erf, op het dak of tussen de koeienpoten. Veel hulp heeft hij niet nodig. Door zijn voorkeur voor holen en spleten vindt hij snel een geschikte nestgelegenheid, maar met een halfopen nestkast doe je hem toch een plezier net als de zwarte roodstaart die je ook vaak bij boerderijen ziet maar als voormalige rotsbewoner daarnaast ook in de stad kan aantreffen.

Vleermuizen, die onbekende boerderijbewoners

Vooral de dwergvleermuis komt, als meest algemene soort, op bijna op iedere boerderij voor. Met z’n 5 gram weegt hij 1000 à 2000 keer minder dan een mens. Werkelijk niks om bang voor te zijn toch? Vleermuizen houden van oude stallen die naast plek om voedsel te verzamelen ook gebruikt worden als overnachtingsplaats. Ze zijn hieraan echter minder gebonden dan zwaluwen. Vaak schuilen ze bij een moderne boerderij in het woonhuis of in een ander gebouw in de buurt. 

De belangrijke relatie tussen vleermuizen en boerderijen werd enkele jaren geleden onderzocht in Haspengouw door het Regionaal Landschap. Naast de dwergvleermuis die op alle boerderijen voorkwam, werden nog 4 andere soorten gevonden waarvan de ingekorven vleermuis wel de meest bijzondere was. Deze warmteliefhebber zit bij ons aan de noordrand van z’n verspreiding en gebruikt stallen als knusse slaapplaats en om op vliegen te jagen.

Ook vleermuizen appreciëren een helpende hand. Via de brochure van dit landbouw-natuur project word je wegwijs gemaakt met de juiste aanpak. 

Is je hoeve ook een historische site dan kan je via dit project steun ontvangen van de overheid om bij herstellingswerken rekening te houden met aanwezige vleermuizen.

Steenmarter, ongewenst of toch welkom?

Het lijkt riskant om over de steenmarter te schrijven als welkome gast op een boerderij, maar als notoir muizenvanger verslaat hij met gemak de huiskat in die taak en de problemen waarvoor hij bekend staat kan je vermijden door de tips van www.steenmarter.be toe te passen. Marters wonen graag op rommelige zolders bij gebrek aan andere nestgelegenheid maar met wat openingen tussen de strobalen in de stapel vinden ze daar een goed alternatief en van je zolder kan je de openingen dichtmaken.

Tekst: Jos Ramaekers (Natuurpunt Beleid)

Natuurpunt en Algemeen Boerensyndicaat (ABS) hebben de voorbije twee jaren samengewerkt om landbouw en natuur dichter bij mekaar te brengen, weg van de polarisatie, in het project Boer zoekt natuur, natuur zoekt boer. In dat kader is er veel kennis en ideeën uitgewisseld en acties uitgevoerd. Met deze reeks natuurberichten willen we een aantal goede voorbeelden van samenwerking en acties ruimer onder de aandacht brengen om de bredere toepassing te stimuleren. Deze samenwerking wordt ondersteund door de Vlaamse Landmaatschappij.

Afbeelding