Dieren onder de wielen: registreer je route voor kwaliteitsvolle knelpuntenanalyse

Al bijna 15 jaar registreren burgerwetenschappers dieren die slachtoffer worden van het verkeer in het project ‘Dieren onder de wielen’. Zo kunnen knelpunten bepaald en vervolgens verholpen worden. Meestal gaat het om losse meldingen van doodgereden dieren. De meest waardevolle informatie komt echter uit routeregistraties, waarbij ook het traject gekend is, wat je eenvoudig tijdens elke verplaatsing kan doen via de apps ObsMapp en iObs.

Al sinds 2008 brengt Natuurpunt in opdracht van de Vlaamse overheid, departement Omgeving, verkeersslachtoffers langs Vlaamse wegen in kaart met het project ‘Dieren onder de wielen’. Vrijwilligers melden aangereden dieren, en die informatie geeft zicht op belangrijke versnipperingsknelpunten. Met de goedkeuring van het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) worden knelpunten ook steeds meer aangepakt. Kwaliteitsvolle informatie leidt daarbij tot het stellen van prioriteiten en de meest efficiënte ontsnipperingsmaatregelen. Daar kunnen routeregistraties bij helpen.

Waarnemingen van faunaslachtoffers melden

Je kan gegevens over doodgereden dieren op verschillende manieren verzamelen en doorgeven. Je kan een losse waarneming van een verkeersslachtoffer melden via www.waarnemingen.be, via de specifieke projectpagina www.dierenonderdewielen.be of via de apps voor smartphones (ObsMapp voor Android en iObs voor iPhone). Maar nóg interessanter zijn de trajecttellingen of routeregistraties. Die leveren veel extra informatie op over de zoekinspanning en dat zorgt voor data waarmee meer analyses mogelijk zijn.

Losse waarnemingen, graag!

Losse waarnemingen zijn heel waardevol, maar leveren geen informatie over de afwezigheid van soorten. Stel je voor dat er op een bepaalde locatie geen verkeersslachtoffers gemeld worden. Dit kan betekenen dat er op die plaats geen dieren zijn aangereden. Goed nieuws! Maar het kan ook betekenen dat er wel dieren worden aangereden, maar dat niemand deze verkeersslachtoffers meldt. Zo blijft een belangrijk knelpunt mogelijk onder de radar.

En een plek met veel geregistreerde verkeersslachtoffers kan een knelpunt zijn, of gewoon een locatie waar een heel enthousiaste waarnemer woont, die veel meer aangereden dieren meldt dan op andere plaatsen waar evenveel (of zelfs nog meer) dieren worden aangereden.

Hiernaast zijn waarnemers ook geneigd eerder een speciale observatie te melden en zullen misschien sneller een aangereden vos of egel doorgeven, dan de zoveelste onherkenbare, platgereden vogel. Dit schept ook een verkeerd beeld van de situatie, waarin sommige soorten vaker worden gemeld dan andere, terwijl die ‘oninteressante’ soorten misschien wel even vaak of vaker onder de wielen sneuvelen. En als er enkel verkeersslachtoffers worden gemeld via losse waarnemingen, is het onduidelijk op welke plaatsen er géén dieren aangereden worden.

Maar routeregistratie is beter

Door gebruik te maken van routeregistratie in de apps, geef je de wetenschappers een goed beeld van de route die je gevolgd hebt: waar, wanneer, tegen welke snelheid en waar je al dan niet aangereden dieren vond. Daaruit wordt dan een zoekinspanning afgeleid. Deze informatie is belangrijk om te bepalen wat de belangrijkste versnipperingsknelpunten zijn en hoe deze gericht aangepakt kunnen worden. Sinds de lancering van de routeregistratie in juli 2018 tot het einde van Dieren onder de wielen 3.0 in 2020 werden in totaal 2687 trajecten voor verkeersslachtoffers afgelegd en geregistreerd over een afstand van 46.073 km. Bij meer dan 70% van deze routeregistraties werd er geen verkeersslachtoffer gevonden. Dergelijke nultellingen zijn uiteraard heel goed nieuws voor de dieren, maar tonen ook de afwezigheid van verkeersslachtoffers aan, wat waardevolle informatie is.

Afbeelding

In Dieren onder de wielen 3.0 werden routes in heel Vlaanderen geregistreerd, maar voor een kwaliteitsvolle knelpuntenanalyse hebben we meer routeregistraties nodig.

Je route registreren met de apps doe je zo

Met de functie ‘Routeregistratie’ in de apps ObsMapp en iObs kan je het traject dat je aflegt registreren, en worden de waarnemingen die je invoert aan een exacte locatie van je route toegewezen. In dit filmpje kan je zien hoe je te werk gaat. Bij het beëindigen van je route kan je specifiek aangeven dat het om een verkeersslachtoffermonitoring gaat, naar welke soortgroepen je uitkeek, en of je alle individuen van alle soorten die je waarnam hebt ingegeven. Uiteraard lever je de meest kwaliteitsvolle gegevens als je elk aangereden dier meldt dat je tegenkomt, en hierbij de juiste soort aangeeft. Zo krijgen we een duidelijk beeld van welke soorten er waar sneuvelen, wat helpt bij het bepalen van de meest efficiënte ontsnipperingsmaatregel. Maar het is ook geen ramp als je het beestje niet tot op soort kan herkennen. Dankzij de opties ‘vogel onbekend’ en ‘zoogdier onbekend’ bij het invoeren van een waarneming, is het niet noodzakelijk om een aangereden dier tot op soort te determineren, wat door de staat van het dier of aan hoge snelheid (bijvoorbeeld op de autosnelweg) vaak niet mogelijk is.

Afbeelding

Met de functie ‘Routeregistratie’ in de apps ObsMapp en iObs kan je het traject dat je aflegt registreren en waarnemingen handenvrij doorgeven via de spraakherkenningsfunctie.

Jouw hulp is cruciaal

Dieren onder de wielen staat internationaal bekend als het langstlopende project waarin verkeersslachtoffers worden gemonitord door burgerwetenschappers. Dankzij de inzet van de vele gemotiveerde vrijwilligers is er al een enorme dataset opgebouwd waar beleidsmakers mee aan de slag kunnen gaan. De komende jaren willen we zoveel mogelijk van de faunaslachtoffers blijven registreren, bij voorkeur met routeregistratie.

Denk wel aan je eigen veiligheid als je aan de slag gaat. Leef bij het invoeren van waarnemingen van aangereden dieren steeds de verkeersregels na. Als je langs een weg stopt om een foto te maken van een dood dier, doe dat dan op een veilige plaats en draag een fluo veiligheidsjasje. Bevestig je smartphone in een daartoe bestemde houder en geef al rijdend enkel handenvrij je waarnemingen in. Of beter nog, doe dit als passagier.

Tekst: Sanne Ruyts (Natuurpunt Studie), Katja Claus, Lieveke De Frenne (Vlaamse Overheid, Departement Omgeving)