Dit was 2023 voor Natuurpunt Regio Gent: leden, giften en aankopen

Begin 2023 hadden we mooie plannen en stelden we onszelf ambitieuze doelen. Een jaar later moeten we vaststellen dat 2023 niet het beste jaar was voor Natuurpunt Regio Gent. Het aantal leden daalde licht en we kochten ook minder hectare natuurgebied aan dan de voorbije jaren. Dat had dan weer gevolgen voor de giften die we ontvingen. Hoe minder aankopen, hoe moeilijker om geld op te halen. Maar uiteindelijk konden we toch rekenen op flink wat giften voor onze aankoopprojecten. In dit drieluik gaan we dieper in op leden, giften en aankopen in 2023, geïllustreerd met flink wat cijfermateriaal.

Net geen negenduizend leden

9.000 leden: dat ledenaantal wilde Natuurpunt Regio Gent eind 2023 graag behouden. Jammer genoeg is ons dat net niet gelukt...

In de coronajaren 2020 en 2021 kende ons ledenaantal een ongelooflijk sterke groei. Daarna hadden we in 2022 een grote terugval verwacht. We weten immers dat de uitval het grootst is bij leden die pas één (of twee) jaar lid zijn. Maar al bij al viel het in 2022 best mee. Jammer genoeg stelden we vast dat de terugval zich wel voortzette in 2023, al bleef de daling ook nu vrij beperkt. We zien trouwens dezelfde licht dalende trend bij bijna alle afdelingen van Natuurpunt. Eén verklaring is de toch wel drastische verhoging van het lidgeld van 30 naar 38 euro. Maar ook de oplaaiende polarisatie door verschillende belangengroepen die natuur afschilderen als een bedreiging, speelde ongetwijfeld een rol. In bepaalde media werd Natuurpunt soms heel negatief in beeld gebracht in vergelijking met de voorgaande jaren. Het heldere rapport van de Inspectie van Financiën, dat vaststelde dat de verkregen subsidies correct en transparant waren gebruikt, verhinderde niet dat sommigen Natuurpunt bleven omschrijven als ‘subsidieslurpers’ en ‘grootgrondbezitters’. De beperkte terugval toont aan dat er gelukkig nog altijd een stevig draagvlak voor natuur bestaat in Vlaanderen en in het Gentse.

In 2023 daalde het aantal nieuwe leden dat zich aanmeldde bij onze afdeling weer tot het niveau van vóór de coronaperiode. Eind 2021 haalden we na de coronaboost een absoluut record van 9.228 leden. Vóór 2020 hadden we nooit meer dan 9.000 gehaald. In 2023 sloten we af met in totaal 8.752 leden. Natuurpunt Regio Gent is nog altijd veruit de grootste Natuurpuntafdeling in Vlaanderen.

Ook in Vlaanderen lichte daling

Natuurpunt sloot 2023 af met 128.371 leden, tegenover 131.703 in 2022 en het absolute record van 133.093 leden in 2021. Rekening houdend met de gemiddelde gezinsgrootte in Vlaanderen kan Natuurpunt rekenen op steun via lidmaatschap van 4% van de Vlaamse bevolking. In zijn eenentwintigjarig bestaan zag Natuurpunt zijn ledenaantal bijna elk jaar stijgen en zeker in de jaren van de coronapandemie kende de vereniging een aanzienlijke groei. In 2023 werd dan ook wel een daling verwacht, mede door de sterke verhoging van de ledenbijdrage vanaf begin 2023. 

Natuurpunt startte in 2002 met 47.065 leden. Sindsdien hebben we dat aantal bijna verdrievoudigd. Dat hadden we bij de start zelfs niet durven dromen. De vraag naar meer natuur blijft groot en onze wil om natuur voor iedereen te realiseren doet daar niet voor onder. Gelukkig zijn er veel mensen die dat streven waarderen. In 2023 zetten trouwens heel veel (ook nieuwe) vrijwilligers zich belangeloos in voor meer en betere natuur. 

Nieuwe natuur in goede handen

Natuurgebied aankopen is en blijft de meest structurele oplossing om natuur veilig te stellen. 2023 was op het vlak van verwerving van natuurgebied een minder succesvol jaar voor Natuurpunt, zeker in vergelijking met 2022. 

In 2023 kon Natuurpunt verspreid over heel Vlaanderen in totaal bijna 500 hectare nieuwe natuurterreinen aankopen – iets minder dan de helft van de 1005 hectare uit 2022. We haalden bijna het vooropgestelde doel van 500 hectare, maar we hadden eerlijk gezegd op iets meer gehoopt. Het blijft wel een puik resultaat, dat de vrucht is van de volgehouden inzet van 250 ‘aankopers’ in Vlaanderen, die al vele jaren dagelijks in de weer zijn om gronden te verwerven voor de vereniging. 

Daarnaast kreeg Natuurpunt in 2023 ook nog 182 hectare extra grond in huur, iets minder dan de jaarlijkse doelstelling van 200 hectare bijkomende huur. Door huur en aankoop samen kreeg Natuurpunt in 2023 meer dan 678 hectare extra in natuurbeheer. 

Eind 2023 staat de teller in totaal op 20.771 hectare in eigendom en 28.934 hectare in beheer bij Natuurpunt – dat laatste cijfer komt neer op 2,07% van Vlaanderen.

Natuurpunt (en zijn vele afdelingen) leverden in 2023 weer enorme inspanningen om zoveel mogelijk giften voor aankopen in te zamelen. Ook de legatenwerking boekte prachtige resultaten. 

Gelukkig kan Natuurpunt daarnaast rekenen op steeds meer aankoopsubsidies van de Vlaamse overheid, zodat de restfinanciering die we zelf moeten inbrengen, draaglijk blijft. We zijn minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) bijzonder dankbaar en erkentelijk voor de sterke steun die we ook in 2023 mochten ontvangen. Toch slaagde Natuurpunt er in de loop van 2023 niet in om financieel alles rond te krijgen. Gelukkig konden we aan het eind van het jaar dankzij een versnelde uitbetaling van de Vlaamse aankoop- en beheersubsidies de financiële situatie weer op orde brengen.

Nieuwe natuur in het Gentse

Ook Natuurpunt Regio Gent probeert actief zijn steentje bij te dragen aan meer en betere natuur voor iedereen door natuurgebieden aan te kopen en die verstandig open te stellen voor het publiek. Onze jarenlange inspanningen werpen hun vruchten af en zorgen mee voor een positievere houding tegenover natuur in de samenleving. Onze aankopers – Bart Vangansbeke voor de projecten op Gents grondgebied en in de Moervaartvallei, deels ook op het grondgebied Wachtebeke; en Hugo Vinck voor de Damvallei in Destelbergen – lieten ook vorig jaar ons patrimonium verder aangroeien. 

Door de problemen die Natuurpunt kende met achterstand in uitbetaling van Vlaamse aankoopsubsidies konden we jammer genoeg niet voluit gaan voor aankopen in het Gentse.

In het werkingsgebied van Natuurpunt Regio Gent kregen we er 11,6781 hectare eigendom bij in 2023. Veruit de grootste oppervlakte – ruim 7 hectare – werd aangekocht in de Gentse Leievallei, in de Assels en Keuzemeersen. Daarnaast waren er nog aankopen in de Moervaartvallei (0,41 hectare), de Damvallei (1,35 hectare), de Gentbrugse Meersen (1,25 hectare) en de Scheldemeersen (1,58 hectare). Bovendien konden we ook nog een klein perceeltje aankopen van 1 are 65 centiare naast het Leeuwenhof. Die aankoop gebeurde door Natuurpunt Regio Gent zelf, wegens beperkte budgettaire mogelijkheden bij Natuurpunt Beheer. 

Subsidies

In 2023 ontvingen we opnieuw aankoopsubsidies van de stad Gent, ter ondersteuning van eerdere aankopen in 2020 en 2021. Sinds deze legislatuur kunnen we elk jaar rekenen op 140.000 euro aankoopsubsidies – tegenover 70.000 euro in de vorige legislatuur. Natuurpunt Regio Gent, en ongetwijfeld iedereen die kiest voor meer en betere natuur in het Gentse, is het Gentse stadsbestuur zeer erkentelijk voor die verdubbeling van het jaarlijks budget. We bedanken het stadsbestuur en in het bijzonder bevoegd schepen Astrid De Bruycker (Vooruit) van harte voor die mooie blijk van vertrouwen en oprechte wil tot goede samenwerking. Ook de gemeente Destelbergen verstrekt aankoopsubsidies en legt bij elke aankoop van Natuurpunt in de Damvallei 10% van de kostprijs bij. We willen het gemeentebestuur daar oprecht voor bedanken.

Vanuit de provincie Oost-Vlaanderen kregen we in 2023 goed nieuws. Het provinciebestuur bood opnieuw de mogelijkheid om aankoopsubsidies aan te vragen. Eind oktober 2023 ontvingen we provinciale subsidies voor aankopen in de Damvallei (1.111,77 euro) en in de Gentbrugse Meersen (41.848,16 euro). We zijn de deputatie van Oost-Vlaanderen en in het bijzonder deputé Riet Gillis bijzonder dankbaar voor deze belangrijke ondersteuning.

Milde giften voor de natuur 

De voorbije jaren leverde onze afdeling heel wat inspanningen om middelen in te zamelen voor de natuur in het Gentse. Ook op dat vlak bleek 2023 iets minder succesvol, omdat we ook minder nieuwe natuur aankochten. Er is immers een rechtstreeks verband tussen het aantal aankopen en het aantal giften. Toch ontvingen we in 2023 in verhouding tot de aangekochte oppervlakte eigenlijk meer giften voor onze aankoopprojecten.

Vorig jaar voegden we bij elk nummer van Snep! opnieuw een brief waarmee we onze leden opriepen om een gift te doen. Dankzij de mooie respons op die fondsenwervingsbrieven kunnen we ons aankoopbeleid met succes voortzetten. We zijn onze donateurs bijzonder dankbaar voor hun milde bijdragen aan onze verschillende aankoopprojecten. In 2023 waren er jammer genoeg geen bijkomende legaten.

Elk jaar organiseren we ook enkele grote publieksactiviteiten, waarvan de opbrengst bestemd is voor onze aankoopprojecten. In 2023 kenden die allemaal een mooie opbrengst. Het etentje ten voordele van de Assels, de wildeplantenbeurs, een creatieve markt ten voordele van de Gentbrugse Meersen en de bomen- en struikenverkoop brachten samen heel wat geld in het laatje. Bravo en een heel dikke merci aan alle vrijwilligers die vele uren kwamen meewerken voor en tijdens die evenementen. 

Het project dat in 2023 op veruit de meeste giften kon rekenen, was de Damvallei. Ook voor de Gentbrugse Meersen, de Keuzemeersen, en de Assels haalden we vorig jaar meer dan 10.000 euro op. Opvallend is ook de groeiende giftenwerving in de Moervaartvallei. In 2023 bleek opnieuw heel duidelijk dat onze stevige achterban ons vooral voluit financieel steunt voor projecten waarvoor we grote of cruciale aankopen van natuurgebied realiseren.

Giften van jaar tot jaar 

Onze Gentse afdeling verzamelt al sinds 2002 giften voor zijn aankoopprojecten. De eerste jaren schommelde de opbrengst iets boven de 10.000 euro. Vanaf 2006 verdubbelde dat bedrag en daarna ging het voortdurend in min of meer stijgende lijn, vooral ook doordat we vanaf 2006 jaarlijks gronden aankochten. Na een heel grote aankoop van ruim 22 hectare in de Hoge Blaarmeersen in 2010 zagen we voor het eerst een piek boven de 50.000 euro. Vanaf 2014 overschreden we elk jaar de 100.000 euro. Dat was niet toevallig, want vanaf dat jaar kochten we ook duidelijk meer gronden aan, jaarlijks ongeveer 15 hectare. In 2018 zamelden we meer dan 200.000 euro in, mede als resultaat van de campagne voor de (rest)financiering na onze grootste aankoop ooit eind 2017 van de Vinderhoutse Bossen. In 2020 boekten we een recordbedrag aan giften van meer dan 268.000 euro. In 2023 haalden we 104.776 euro op. Vorig jaar ontvingen we ook geen legaat. Die legaten maken natuurlijk nog veel meer mogelijk. In 2016, 2018, 2019 en 2020 konden we geld uit een legaat overmaken aan onze aankoopprojecten. Dankzij onze inspanningen smolt de grote schuldenberg die we hadden opgebouwd daardoor als sneeuw voor de zon. Een ongelooflijke prestatie, waarvoor we onze donateurs en legatarissen niet genoeg kunnen bedanken.