Documenteer nu die ellende

Ongezien: op vijf dagen in de eerste week van maart na, liggen de temperaturen de voorbije drie maand systematisch flink onder het gemiddelde waar we statistisch recht op hebben. Nog tot het eind deze maand krijgen we elke nacht vorst. Dit weekend komt er nog eens sneeuw bovenop. Waar blijft de lente?

We zijn goed op weg naar de koudste lente ooit sinds de start van de metereologische metingen in 1833. Welk effect heeft dit op de aankomst van 'onze' zomervogels die er voor kozen verder zuidelijk te overwinteren ? Hoe zit het met de timing van de voorjaarsvlinders? En hoe lang zullen die effecten zich laten voelen? Half maart moet de Tjiftjaf, een uitgesproken en algemene 'lentevogel', overal aanwezig zijn. Rond de eeuwwisseling kwam deze kleine zangvogel in Vlaanderen gemiddeld aan eind februari. Maar dit jaar niet dus. Zelfs eind maart is er van een massale aankomst nog helemaal geen sprake. Hoogst uitzonderlijk. De laatste week van maart wordt normaal gekenmerkt door een aankomstgolf van Zwartkop, Boerenzwaluw, Zwarte Roodstaart en Blauwborst. Ook dat zit er dit jaar niet meteen aan te komen.

Met losse waarnemingen hebben we al een beetje zicht op de aankomst van zomervogels en andere fenologie. Maar bij losse waarnemingen (zoals in www.waarnemingen.be) blijft de zoekinspanning onbekend. Indien mensen gewoon minder buitenkomen met dit rotweer is de kans dat een pas aangekomen Tjiftjaf wordt opgemerkt uiteraard ook kleiner. Bovendien ontbreekt informatie over afwezigheid: er wordt enkel gemeld wanneer iets gezien werd, niet dat het de dagen ervoor niet gevonden werd.

Die 'gebreken' van losse waarnemingen kunnen eenvoudig worden omzeild door gebruik te maken van streeplijsten. Dit zijn lijsten van alle soorten die tijdens een bezoek aan een bepaald gebied werden vastgesteld. Wat niet op de lijst voorkomt, werd tijdens dat bezoek niet door de bezoeker waargenomen. Aan de hand van de informatie uit die streeplijsten, kan worden achterhaald waar er hoe lang werd gezocht, en wat dat allemaal wel én vooral ook niet opleverde. De ideale basis dus om bv. de aankomstfenologie van zomervogels of de vliegperiode van vlinders of libellen nauwkeurig mee te documenteren.

Afbeelding

Ook de Boerenzwaluwen hebben zich nog niet ’en masse’ aangemeld (foto: Leo Janssen)

Dit jaar is zo uitzonderlijk dat we mogelijk de komende 100 jaar geen tweede kans zullen krijgen om de gevolgen van zo'n koud voorjaar op een aantal natuurfenomenen keurig in kaart te brengen. Daarom: voer vanaf nu zo veel mogelijk streeplijsten in op www.waarnemingen.be! Vooral voor soortengroepen met niet al te veel soorten (vogels, vlinders, libellen) is dit snel geklaard.

Er zijn drie manieren om naar het invoerscherm voor streeplijsten te gaan. De eerste is de handigste en sluit het dichtst aan bij het normale gebruik van www.waarnemingen.be: • voer zoals gebruikelijk de belangrijkste waarnemingen in als puntwaarnemingen
• de toegevoegde waarneming verschijnt onderaan in de lijst; helemaal rechts in die toegevoegde lijn kan je doorklikken naar 'maak streeplijst'
• dan kan je een gebied kiezen (gebiedsnaam of hok of waarnemingscirkel), de tijd invullen en alle andere soorten aanklikken (en optioneel ook aantallen en gedrag opgeven) die je nog waarnam in die tijdspanne in dat gebied
• niet vergeten onderaan de lijst op te slaan.

In een streeplijst verschijnen links de soorten die reeds voor die dag als puntwaarnemingen werden ingevoerd; rechts kan je verder aanvullen wat je nog allemaal waarnam.

Je kan ook naar het invoerscherm van streeplijsten via 'Invoeren > Streeplijst' (links bovenaan) of via 'Overzichten > Gebieden' en dan bovenaan rechts 'maak een streeplijst voor dit gebied'. Lees hier zo nodig de handleiding er nog eens op na. Wens je voor vogels een lijst mee te nemen in het veld om aan te turven ? Download deze dan hier.

Tekst: Marc Herremans, Natuurpunt Studie
Foto's: Leo Janssen