Drie nieuwe soorten voor België in herstelde Brugse heide

Biologen en vrijwilligers hebben een duizendpoot, een spin en een kever ontdekt die nooit eerder in België gezien zijn. De waarnemingen gebeurden niet toevallig in enkele stukken heidegebied rond Brugge (Rode dopheidereservaat en Zevenkerken, beheerd door Natuurpunt) die recent hersteld werden in het kader van een Europees LIFE-project. De vondst bewijst dat eeuwenoude heide herstellen een goede zaak is voor de natuur.

Het noorden van West-Vlaanderen had rond 1775 zo'n 9.000 hectare heide, ruim twee keer meer dan de bekende Kalmthoutse heide vandaag. Maar bij een inventarisatie in 2002 bleek er tussen Jabbeke en Aalter maar 38 hectare meer van over. Tot 2014 werd de heide rond Brugge hersteld via een Europees LIFE-project. Naarmate de rode dophei, gewone dophei en struikhei er uitbreiden, keren ook de insectensoorten terug die typisch zijn voor dat leefgebied, stellen biologen van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) vast.

Insectenvallen

Tot die conclusie komen ze na uitgebreid inventarisatiewerk: in 2014 zetten ze op een twintigtal plaatsen in het Brugse heidegebied insectenvallen uit. Drie jaar lang maakten ze samen met vrijwilligers de vallen om de twee weken leeg. Ze vonden drie soorten die nog nooit eerder in ons land waren gezien: de duizendpoot Geophilus easoni, de kwelderbodemkrabspin Ozyptila westringi en de loopkever Bembidion latinum. De biologen en vrijwilligers troffen ook nog soorten aan die in België weinig voorkomen, zoals de heidepiraat (spin), het glansgravertje (kever), de sneeuwvlo en de grote bandgroefbij.

Veel soorten die in de Brugse heidegebiedjes zijn gevonden, staan op de Vlaamse Rode Lijst. De herstelde heide helpt dus ook om kwetsbare insectensoorten in stand te houden. “We zouden de heide niet alleen moeten uitbreiden, maar ze ook voortdurend moeten onderhouden, door stukken af te graven of er schapen te laten grazen. Zo vermijden we dat ze verbossen of vergrassen”, zegt KBIN-onderzoeker Wouter Dekoninck. In Vlaanderen vind je nog stukjes heide in onder meer het Meetjesland, de Kempen en de Hoge Venen.

Zeldzame rode dopheide

Vooral de Rode dopheide is in ons land zeldzaam. Het Rode Dopheidereservaat, niet toevallig een belangrijk bolwerk voor de bedreigde plantensoort, ligt in Sint-Andries, ten westen van Brugge. Het perceel van 2,43 ha wordt sinds 1978 beheerd door Natuurpunt. Daarmee is dit het oudste reservaat van Natuurpunt in Brugge.

Alleen rond Brugge en in de Limburgse Kempen vind je de typisch paarse heideplant nog. Maar er zijn goede tekenen: dankzij inspanningen van Natuurpunt, de Provincie West-Vlaanderen en de Stad Brugge kon het Rode Dopheidereservaat in het westen van Brugge de voorbije jaren uitbreiden.

De heideveldjes herinneren aan een verleden waarin de Brugse zandstreek verschillende omvangrijke heidegebieden telde. Rode Dophei bereikt in Vlaanderen de noordgrens van haar Atlantisch verspreidingsgebied.

In het Rode dopheidereservaat is ook Gewone Struikhei aanwezig. In een vochtigere zone is ook nog Gewone dophei te vinden. Daarmee herbergt het natuurgebied de unieke combinatie van deze 3 heidesoorten. Daarnaast vinden we er nog een greep andere planten die typisch zijn voor schrale bodems : Tormentil, Stekelbrem, Pijpestro, Liggende vleugeltjesbloem. Onder de dieren zijn de Levendbarende hagedis en de Hazelworm opvallende bewoners van het gebied.

Tekst: Wouter Dekoninck, KBIN & Karim Neyrinck, Natuurpunt Brugge
Foto: Erwin Derous