Een beetje China in Hasselt

Al tien jaar komt een populatie rattenslangen voor langs een spoorweg in Hasselt. De dieren hebben het er duidelijk naar hun zin, want ondertussen werden alle levensstadia er teruggevonden. Er kan dus gesproken worden van een 'gezonde' populatie. De exoot uit deze verstedelijkte omgeving weg krijgen, lijkt een haast onmogelijke opdracht volgens slangenexpert Peter Engelen.

Nabij een treinspoor in de buurt van Hasselt worden al tien jaar waarnemingen van 'Taiwanese' rattenslangen gedaan, al is de benaming 'Taiwanees' een klein beetje uit de geografische richting. Van de desbetreffende soort, Elaphe taeniura, worden momenteel ongeveer negen ondersoorten erkend. De ongevaarlijke, gifloze slangen komen vooral voor in Zuidoost-Azië. Het vergelijken van verschillende foto's van gevangen dieren duidt erop dat het hier niet om de Taiwanese ondersoort (Elaphe taeniura friesi) gaat. Aan de hand van de rugtekening zijn we ondertussen zeker dat in Hasselt een van de Chinese ondersoorten voorkomt. Het gaat hier over de nominaatvorm die luistert naar de wetenschappelijke naam, Elaphe taeniura taeniura. In het Engels spreekt men over de Chinese Beauty Snake. 

Omdat er nog geen Nederlandstalige naam is voor deze ondersoort en de soortnaam 'Taiwanese rattenslang' als vlag de lading onvoldoende dekt, stelt Hyla voor deze soort (Elaphe taeniura) te benoemen als de prachtslang. Ondersoorten worden dan afgeleiden van deze naam zoals Taiwanese prachtslang (Elaphe taeniura friesi), Blauwe prachtslang (Elaphe taeniura callicyanous), Grottenprachtslang (Elaphe taeniura ridleyi), ... De ondersoort die we momenteel terugvinden in Hasselt is dan de Chinese prachtslang (Elaphe taeniura taeniura).

Dit jaar kwam er slechts één melding binnen bij het Natuurhulpcentrum van Opglabbeek. Misschien worden er niet minder slangen gezien maar zijn voormalige melders ondertussen gewend geraakt aan hun aanwezigheid en vinden ze het zelfs jammer dat ze weggevangen worden? Daarnaast glipte er dit jaar ook nog een subadult dier een magazijn van Het Belang Van Limburg binnen en werd er een juvenieltje gevonden in een tuin dicht bij de spoorweg.

Dit najaar gingen enkele Hyla-vrijwilligers zelf ter plaatse. Grenzend aan de spoorweg werden in totaal negen slangen gevonden, de meeste zelfs onder dezelfde steen. Er werden zowel adulten, subadulten als juvenielen gevonden. We kunnen wellicht dus spreken van een 'gezonde' populatieopbouw. De gevangen dieren verkeerden allemaal in een zeer goede conditie en sommige braakten vers gevangen muizen uit na vangst. Daarnaast werden verschillende vervellingshuiden gevonden.

Of we de soort ooit weg krijgen uit deze regio is onwaarschijnlijk. Ondanks het feit dat er regelmatig slangen worden gevonden in de buurt van de spoorweg, houdt het grootste gedeelte van de populatie zich waarschijnlijk op tussen, onder en op de snel opwarmende spoorbedding. Het is de bedding van een zeer drukke treinverbinding waar met de nodige regelmaat een trein langs dendert. Spoorlopen is levensgevaarlijk en houdt dan ook hoge boetes in. Hier dieren wegvangen zal daarom gepaard moeten gaan met de nodige vergunningen en veiligheidsmaatregelen. Daarnaast is slangen zoeken zeer weersafhankelijk en hangt succes dikwijls af van kleine verschillen in temperatuur en bewolkingsgraad. Hierdoor is het zeer moeilijk om een zoektocht op voorhand in te plannen.

Hyla bekijkt momenteel of het mogelijk is om een val te maken om met minder zoekinspanningen een groter deel van de populatie levend te kunnen vangen. Zo zouden we een beter zicht kunnen krijgen op de aanwezige populatie.

Tekst: Peter Engelen, Bert Vandebosch, Jeroen Speybroeck, Loïc van Doorn & Sam Van de Poel (HYLA, de amfibieën- en reptielenwerkgroep van Natuurpunt)