Europees bedreigde Moerashoningzwam in natuurgebied Papenbroek

Het natuurgebied Papenbroek (in Bekkevoort) wordt reeds 25 jaar beheerd door Natuurpunt. Vorige week werden de beheerders nog eens bekroond voor hun werk met de vondst van de Moerashoningzwam, een nieuwe soort voor Vlaanderen die op Europees niveau bedreigd is.

Van het natuurgebied Papenbroek wordt ca. 12 ha beheerd door Natuurpunt. In dit beemdengebied banen meanderende beekjes zich een weg tussen de omliggende Diestiaanheuvels (Luienberg en Blakenberg). Het Paepenbroek herbergt veel zeldzame soorten zoals drie soorten orchideën, Bleke en Geelgroene zegge, Karwijselie, Moerasstreepzaad en de zeldzame Waterspitsmuis.

Het gebied bestaat uit een aaneenschakeling van natte graslanden, ruigtes, bos en kleine waterpartijen, ontstaan uit voormalige turfputten. De bloemrijke laagveenhooilanden van weleer werden in ere hersteld. Sinds 2010 worden de paddenstoelen in het gebied opgevolgd door Robert De Ceuster. In totaal werden er al 244 soorten aangetroffen, waaronder enkele Rode Lijst-soorten. Begin oktober werd er de Moerashoningzwam (Armillaria ectypa) ontdekt. Deze topsoort stond in een door schapen begraasde perceel, waarvan het nattere gedeelte periodiek wordt gemaaid (met afvoer van het maaisel). Doordat er net een deel gemaaid werd, was de zwam zichtbaar in de hoge zeggenvegetatie.

In tegenstelling tot andere honingzwammen groeit de Moerashoningzwam niet op hout, maar gewoon op natte bodems. Het is een opruimer, geen parasiet. De witte, breed aangehechte tot aflopende plaatjes, de honingkleurige hoed en het vrij forse postuur zijn kenmerkend voor honingzwammen. De Moerashoningzwam onderscheidt zich van de andere honingzwammen door het ontbreken van een ring en zijn bijzondere ecologie.

Afbeelding

Foto: Robert De Ceuster

De Moerashoningzwam is één van de 33 Europees bedreigde soorten die in 2003 in een rapport werden voorgelegd om te worden opgenomen in de conventie van Bern. De Bern-conventie is een verdrag van de Raad van Europa dat in 1979 in Bern werd gesloten met als doel het behoud van (met name bedreigde) wilde dier- en plantensoorten te garanderen. Jammer genoeg werd dit voorstel toen afgeschoten en genieten paddenstoelen nog steeds geen wettelijk beschermde status. Van deze shortlist van Europese topsoorten werden in België nog maar 14 soorten aangetroffen; voor Vlaanderen stond de teller tot nu toe op zeven. Veelal gaat het om toevalstreffers: soorten die slechts één keer werden gevonden of waarvan slechts één vindplaats in Vlaanderen bekend is. Met de spectaculaire ontdekking van de Moerashoningzwam is Vlaanderen een achtste Europese topsoort rijker. In Wallonië werd de soort al twee keer waargenomen, de laatste keer in 1995. Op heel wat Europese locaties wordt het biotoop van de Moerashoningzwam bedreigd door ontwatering en overbemesting. In het Papenbroek wordt een gunstig beheer gevoerd. De beheerders zullen de soort alvast proberen op te volgen.

Tekst: Roosmarijn Steeman (Natuurpunt Studie) en Robert De Ceuster
Foto's: Robert De Ceuster