Ingekorven vleermuizen op vrijersvoeten

Bij veel vleermuissoorten leven mannetjes en wijfjes in de zomer gescheiden. De wijfjes verzamelen zich in kraamkolonies waar de jongen worden geboren, de mannetjes hangen een beetje rond en leven alleen. Maar in augustus en september is het paartijd. Dan trekken meerdere vleermuissoorten van hun zomerverblijfplaatsen naar de winterkwartieren, waar mannetjes en wijfjes elkaar ontmoeten. Hiervoor verplaatsen ze zich vlot tientallen kilometersom de geschikte partner(s) te vinden. Sommige soorten leggen tussen de zomer- en winterverblijven zelfs meer dan 2000 km af. Om energie op te doen om te kunnen vliegen en zich op te vetten, jagen ze ondermeer in bossen en stallen op insecten.

Omdat over het inspectiegedrag van de winterverblijven van vleermuizen nog weinig geweten is, volgden onderzoekers van de vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt de afgelopen week ingekorven vleermuizen tussen hun winter- en zomerverblijfplaats. De ingekorven vleermuis is één van de 23 soorten vleermuizen in Vlaanderen en geniet de hoogste beschermingsgraad. Voor het vangen van de vleermuizen werd ook samengewerkt met de Waalse vleermuizenwerkgroep Plecotus. De vleermuizen werden bij het onderzoek uitgerust met een uiterst lichte radiozender. Door het signaal te volgen, slaagden de onderzoekers erin de vliegroutes in kaart te brengen.

Afbeelding

Ingekorven vleermuis (foto: René Janssen)

Belangrijke nieuwe inzichten

Een tiental jaar geleden werd reeds een vliegroute tussen de fortengordels rond Antwerpen en de kraamkolonie in Herentals in kaart gebracht. Toen werd echter maar één dier gevolgd. Bij dit nieuwe onderzoek werden zes dieren gevolgd. Dit bracht volledige vliegroutes van het winterverblijf Biez naar de kraamkolonie in Lovenjoel en van winterverblijfplaats Biez naar Hoegaarden in kaart. De dieren volgen daarbij een route die maximaal langs bosjes en bomenrijen loopt. Grotere akkercomplexen zijn echter niet altijd te vermijden, maar worden snel overgestoken. Het Meerdaalwoud bleek een belangrijke tussenstop te zijn voor de dieren die van Biez naar Lovenjoel trokken om te foerageren en zo extra energie op te doen.

Bijzonder was ook wel dat meerdere dieren quasi dezelfde route aflegden. Dit is van groot belang aangezien ingrepen ter hoogte van zo’n vliegroute dus een grote impact kunnen hebben op de populatie. Extra verlichting, bijvoorbeeld die op deze vliegroute wordt geplaatst, zou ervoor kunnen zorgen dat de ingekorven vleermuizen de oversteek niet meer durven maken en dus niet meer tot bij hun winterverblijf geraken.

Nieuwe verblijfplaatsen

Het onderzoek leverde ook vier nog niet eerder gekende verblijfplaatsen op, drie in Vlaanderen en één in Wallonië. Dit brengt het totaal aantal gekende verblijfplaatsen van de ingekorven vleermuis in Vlaanderen op twaalf. De nieuwe verblijfplaatsen bevinden zich allemaal op een rundveebedrijf. Ook dat is niet toevallig: Vlaams dieetonderzoek laat zien dat bij de meeste kolonies van ingekorven vleermuizen 60% of meer van hun dieet uit stal- en huisvliegen bestaan. Daarnaast eten ze voornamelijk spinnen. Een gedekte tafel aan de verblijfplaats is dus zeker een goed idee waar veel runderen en hun houders blij mee zijn omdat zij vliegenoverlast voorkomen.

Het onderzoek naar de vliegroutes van Ingekorven vleermuis vond plaats in de marge van 2 onderzoeken die Natuurpunt Studie en de Vleermuizenwerkgroep uitvoer(d)en voor het Agentschap Natuur en Bos. Het betreft onderzoek in 2022 naar de kolonie Ingekorven vleermuis van Lovenjoel, waarvan het eindrapport hier te vinden is en een momenteel lopend onderzoek naar de vleermuizen van de Brabantse Wouden.

Nacht van de vleermuis

Wil je meer te weten komen over deze fascinerende dieren, kom dan zeker langs op één van de 40 activiteiten tijdens de Nacht van de Vleermuis op 25 of 26 augustus 2023. Meer info op nachtvandevleermuis.be

Tekst: Kris Boers en René Janssen (Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)