Natuurpunt ontdekt dodelijke hoogspanningsleiding in Ertvelde en vraagt actie

Een hoogspanningsleiding langs de Christoffel Colombuslaan in Ertvelde kost jaarlijks het leven aan honderden vogels. Dat blijkt uit een onderzoek dat Natuurpunt uitvoerde in opdracht van Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet. In België vliegen zich dagelijks minstens 466 vogels te pletter tegen hoogspanningskabels. Nu de belangrijkste knelpunten gekend zijn, vraagt Natuurpunt om alle gekende ‘zwarte lijnen’ te voorzien van bakens of vogelkrullen, om zo het aantal slachtoffers te doen dalen.

België wordt doorkruist door een dicht netwerk aan bovengrondse hoogspanningsleidingen: in totaal gaat het om 5.500 km. Voor vogels vormt dat netwerk vaak een levensgevaarlijke hindernis. Vooral de dunne aardingskabels bovenaan elke leiding vormen zijn een verraderlijk obstakel. Vogels vliegen er met een klap tegenaan en raken daardoor dodelijk verwond. Het probleem is groot: naar schatting vallen in België elk jaar minstens 170.000 ‘draadslachtoffers’, goed voor 466 per dag.

Er bestaan oplossingen om het risico op botsingen aanzienlijk te verkleinen. Zo kunnen de kabels worden voorzien van ‘bakens’. Dit zijn ronde (vaak wit of rood gekleurde) bollen die de zichtbaarheid van de hoogspanningsleiding kunnen verhogen waardoor het aanvaringsrisico voor vogels significant kan worden ingeperkt. Nog opvallender zijn vogelkrullen, een techniek die al goed ingeburgerd is in Frankrijk en Spanje en die door Elia ook al met duidelijk succes werd toegepast op een zwarte lijn in Oudenaarde. Daar daalde het aantal gevonden slachtoffers van 70 (voor de ingreep) naar 2 (na de ingreep).

In 2013 gaf Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet in België, aan Natuurpunt en Natagora de opdracht om alle gevaarlijke lijnen in kaart te brengen. Uit deze studie bleek dat 3,4% van het Belgische hoogspanningsnet een hoog risico vormt voor vogels. Medewerkers van Natuurpunt en Natagora bezochten in 2014 elk van deze risicolijnen en stelden een ranking op van de meest gevaarlijke hoogspanningsleidingen in België.

Daaruit bleek dat een traject van 1.330 meter langs de Christoffel Colombuslaan in Ertvelde erg gevaarlijk zou kunnen zijn voor de duizenden (water)vogels die dagelijks pendelen tussen de Gentse haven en het waterspaarbekken van Kluizen. Vooral meeuwen en eenden kruisen deze lijn bij schemerduister, wanneer ze van de slaapplaats op het spaarbekken naar de foerageergebieden in de haven vliegen. ’s Ochtends heen, ’s avonds terug, steeds in slechte lichtomstandigheden, soms zelfs in de mist. De kans op een aanvaring met de hoogspanningsleiding is dan ook reëel. Voor alle duidelijkheid: de slachtoffers worden niet geëlectrocuteerd. Daarvoor zou een vogel twee lijnen te gelijk moeten aanraken. Bij grote vogels met lange vleugels (zoals reigers of ooievaars) zou dat kunnen maar de vleugels van de meeste ‘Belgische’ vogels zijn te kort om een risico op electrocutie te lopen.

Tussen 1 december 2015 en 31 maart 2016 werd het traject dagelijks afgewandeld door vrijwilligers van Natuurpunt en Interesse Groep Natuur (IGN) Sleidinge, op zoek naar draadslachtoffers. De zoektocht leverde 41 slachtoffers op, verdeeld over 16 soorten. Op één staat Stormmeeuw (9), op twee Stadsduif (7) en op een gedeelde derde plaats Kievit en Krakeend (3). Meeuwen vlogen zich het meest te pletter (9 Stormmeeuw, 2 Kokmeeuw en 1 Zilvermeeuw) maar ook eenden en ganzen werden regelmatig onder de hoogspanningsleiding dood of gekwetst aangetroffen (3 Krakeend, 2 Kolgans, 2 Grauwe gans, 1 Smient, 1 Pijlstaart, 1 Tafeleend en 1 Nijlgans). Minder verwachte soorten waren Koperwiek, Spreeuw, Houtduif en Blauwe reiger.

Afbeelding

 Vogels -hier een wilde eend- vliegen met een klap tegen de kabels aan en raken daardoor dodelijk verwond. (foto: Dominique Verbelen)

Deze gevonden aantallen zijn een absoluut minimum. Uit onderzoek blijkt dat 75 procent van de kleinere slachtoffers niet wordt teruggevonden. Een deel wordt snel verwijderd door natuurlijke aaseters (Buizerd, Vos, Bruine rat, …) die in de draadslachtoffers een makkelijke hap vinden. Een minimum van 41 slachtoffers op 122 dagen over een traject van 1.330 meter is in elk geval een verontrustend hoog aantal. Indien dit getal zou worden geëxtrapoleerd naar een volledig jaar en naar het volledige Belgische netwerk, komen we op 507.240 slachtoffers ...

Nu het probleem in kaart gebracht is en efficiënte oplossingen bekend zijn, roept Natuurpunt netwerkbeheerder Elia op om de zwarte lijnen te voorzien van bakens en krullen. Eerder werd ook de problematiek van de zwarte lijn in Kallo al aangekaart door Natuurpunt. Daar sneuvelden onder andere zeldzame en Europees beschermde soorten als Lepelaar, Roerdomp en recent ook nog een Woudaapje.

Tekst & foto's: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie