Natuurpunt trekt aan alarmbel over hamster

Natuurpunt vraagt dringend actie voor de hamster. Deze bedreigde soort is bijna uitgestorven in Vlaanderen. Het systeem van beheerovereenkomsten waarbij landbouwers betaald worden om specifieke maatregelen te nemen, loopt eind dit jaar af en er is nog geen opvolger. De uitvoering van het soortbeschermingsplan uit 2001 ligt daarmee volledig stil. De soort is de laatste twee decennia sterk in aantal achteruitgegaan, maar omdat ook de systematische monitoring stilligt, hebben we zelfs geen goed overzicht (meer) van de populatie.

De hamster komt voor in de provincies Limburg en Vlaams-Brabant. De beperkte gegevens over de huidige verspreiding tonen aan dat het vijf voor twaalf is. In Vlaams-Brabant is de soort waarschijnlijk uitgestorven in de regio Hoegaarden en Landen, terwijl de soort werd teruggedrongen in de regio Bertem van 27 naar 6 kilometerhokken. In Limburg zijn er nog hamsters in de regio Widooie-Heers, maar ook daar lijken ze achteruit te gaan. Er zijn geen recente waarnemingen gekend uit de rest van Limburg.

De belangrijkste bedreiging van de hamster is de intensivering van de landbouw: er wordt teveel geoogst, in te korte tijd en op een te vroeg tijdstip. Daarnaast spelen ook versnippering van het leefgebied, pesticidengebruik, diepere grondbewerking en algemene knaagdierenbestrijding een rol. Het hamsterbeheer dat de voorbije jaren via overeenkomsten met landbouwers werd uitgevoerd, had een positieve invloed op de overleving van de hamster (en tegelijk allerlei andere akkersoorten, zoals de grauwe gors). Het aflopen van deze beheerovereenkomsten maakt een einde aan de door Europa opgelegde inspanningen die de overleving van deze beschermde habitatrichtlijnsoort moeten verzekeren.

Natuurpunt vraagt dan ook aan Vlaams minister Schauvliege om nog deze maand alle betrokkenen samen te roepen. Het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, landbouworganisaties en natuurorganisaties moeten op korte termijn bij elkaar komen om een coherent actieplan op te stellen. Zo’n plan moet vertrekken van een samenhangende en actuele visie voor de bescherming van de hamster. Deze visie moet verder gaan dan beheerovereenkomsten voor individuele akkers. Ze moet een doelgebied afbakenen, een samenwerking met Nederland en Wallonië omvatten, een visie over habitatverbetering en -verbinding omvatten, eventueel over uitzettingen, …

De opmaak van zo’n visie kan niet in twee weken. Op korte termijn is daarom nood aan:

• Een specifieke beheerovereenkomst, onder de vleugels van VLM, waarbij landbouwers een correcte vergoeding kunnen krijgen voor hun inspanningen.
• Een nieuwe grote inventarisatie, als start van een degelijk monitoringprogramma. Hierbij kan samengewerkt worden met de vrijwilligers via Natuurpunt en LIKONA.

Tekst: Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt & Wim van Gils, Natuurpunt Beleid
Foto: Hugo Willocx
Meer informatie: www.zoogdierenwerkgroep.be