Nieuwe roofvlieg voor België duikt op in de Liereman

Met hun steeksnuitje zien roofvliegen er gevaarlijk uit, maar voor mensen zijn ze dat niet. Van deze weinig aaibare vliegenfamilie waren tot voor kort 50 soorten uit België bekend. Daar is nu een soort bij gekomen: de Gouden dennenstamjager, een soort die in de buurlanden al sterk in opmars was. Kroniek van een aangekondigde vondst.

Bladjagers, grasjagers, stamjagers, … Deze namen verraden al dat volwassen roofvliegen duchtige rovers zijn. Zittend vanop een uitkijkpost vangen ze andere ongewervelden. Daarbij nemen ze zo vaak ook prooien die heel wat groter zijn dan zichzelf te grazen of belandt broertje, zusje of zelfs de bruidegom al eens op de dis.

De larven van de meeste roofvliegsoorten ontwikkelen zich in de bodem, waar ze zich voeden met eieren, larven en poppen van andere insecten. Jong geleerd is oud gedaan. Bij sommige soorten ontwikkelen de larven echter in de door andere insecten gegraven gangen in dood hout. Tot recent telden de lage landen slechts 2 soorten waarvan de larven leven in dode naaldbomen (vnl. Grove den). De larven van de eerste soort, de Gele hommelroofvlieg (Laphria flava), kan je echter ook vinden in fijnspar, beuk en berk. Ze jagen er op voornamelijk op larven van boktorren. De tweede soort, de Rode dennenstamjager (Choerades gilvus), is echt beperkt tot naaldhout. De larven jagen er o.a. op larven van dennensnuitkevers en dubbeloogboktorren. Sluipwesplarven die ook op deze kevers parasiteren worden waarschijnlijk lekker mee opgepeuzeld.

Afbeelding

Het eerste Belgische exemplaar van de Gouden dennenstamjager - Choerades igneus (foto: Wout Opdekamp)

In 2013 stroomden er in Nederland veel meldingen van de Rode dennenstamjager binnen via waarneming.nl. Na opzoekwerk in buitenlandse literatuur bleek een deel van de meldingen echter een andere nauwverwante soort, de Gouden dennenstamjager (Choerades igneus). Na controle van enkele musea-collecties bleek dat de soort minstens sinds 1993 in Nederland aanwezig was. Het blijft echter nog raden naar de reden van de recente uitbreiding van deze soort. Ligt het aan een gewijzigd bosbeheer met meer aandacht voor dood hout of aan klimaatverandering? Na de Nederlandse vondst werden ook enkele grotere Belgische collecties doorzocht op Gouden dennenstamjager, maar zonder resultaat. Na 2013 verspreidde de soort zich snel over de Nederlandse zandgronden en werd ook Nederlands Oost-Brabant gekoloniseerd, telkens op of vlakbij Grove den. Het was dus kwestie van tijd vooraleer ze ook in België zou opduiken. Eind augustus werd ze dan eindelijk gevonden in een bosrand in Landschap De Liereman, een door Natuurpunt beheerd gebied waar men werkt aan een structuurrijk heidelandschap.

Afbeelding

Bosrand in Landschap de Liereman met heel wat zonbeschenen dood hout. Natuurlijke processen als windval kunnen hierbij helpen, maar als beheerder kan je hier ook actief aan bijdragen.

Deze drie soorten hebben gemeen dat je ze vooral kan terugvinden in de randen van of op open plekken in (gemengde) dennenbossen. Ze kunnen zelfs alle drie voorkomen in hetzelfde gebied of zelfs dezelfde stam. Maar dan moet er wel voldoende, liefst zonbeschenen, dood hout in de bosranden aanwezig zijn. Geen dood hout, geen keverlarven en dus ook geen dennenstamjagers!

Beide dennenstamjagers vliegen nog tot half oktober, dus kijk zeker eens een dennenstam af tijdens je wandeling komend weekend.

Tekst: Wout Opdekamp, Natuurpunt Beheer

Foto’s: Wout Opdekamp & Henk  Soepenberg