Nieuwe spinnensoort voor België ontdekt in het Zwin

In het Zwin is Porrhomma cambridgei ontdekt, een nieuwe spinnensoort voor België. Het gaat om een klein spinnetje dat tot de familie van de hangmatspinnen hoort. De voorbije jaren vonden  in het Zwin werken plaats om de oude glorie van het waardevolle schorrengebied te herstellen.

Het Zwin voorstellen hoeft wellicht niet. Dit voor België unieke schorrengebied is algemeen bekend omwille van zijn fraaie schorrenvegetaties met onder meer Lamsoor, en voor zijn grote aantrekkingskracht op vogels. Maar de ecologische kwaliteit nam doorheen de jaren af. Om die reden heeft de eigenaar en beheerder, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), tussen 2011 en 2015 werken uitgevoerd, met Europese steun via het LIFE+ project ZTAR. In maart 2016 startte de Zwinuitbreiding om het probleem van de verzanding aan te pakken en het getijdengebied op die manier duurzaam te herstellen (www.zwininverandering.eu).

Een team wetenschappers van UGent, INBO, WVI en Natuurpunt Studie voerden de monitoring van deze werken uit. Ze volgden op of de werken effectief leidden tot de verhoopte resultaten. Bij het onderzoek naar de bodembewonende ongewervelden vonden ze een piepklein spinnetje van het genus Porrhomma, in het Nederlands ‘Kleinoogje’ genoemd. Nader onderzoek toonde aan dat het een vrouwtje Porrhomma cambridgei betrof, een nieuwe spinnensoort voor de Belgische fauna. Deze vondst is pas gepubliceerd in het tijdschrift van de Belgische spinnendeskundigen. De nieuwe soort hoort tot de familie van de hangmatspinnen.

Afbeelding

Bovenaanzicht van Porrhomma cambridgei. (foto Pierre Oger)

De arachnologie kent in België een lange traditie. Onze spinnenfauna is dan ook vrij goed gekend. Toch worden er nog geregeld nieuwe soorten voor ons land ontdekt. Soms betreft het zuidelijke soorten die hun verspreidingsgebied naar het noorden uitbreiden en hier effectief als nieuwe soorten verschijnen. Maar soorten kunnen net zo goed over het hoofd gezien geweest zijn, omdat ze slechts zeer lokaal voorkomen, zeer lastig herkenbaar zijn of een verborgen levenswijze hebben.

Dat laatste is wellicht het geval bij onze Porrhomma cambridgei. Deze soort heeft niet alleen een onopvallend uiterlijk (klein, en sterk gelijkend op andere Porrhomma-soorten) maar ook een hoofdzakelijk ondergrondse levenswijze. Deze combinatie verklaart zeker waarom het mogelijk is dat ze lange tijd over het hoofd gezien kan zijn. Opvallend: gelijktijdig met de ontdekking in het Zwin, werd er ook in de Viroinvallei in Nismes, in Wallonië (provincie Namen) een exemplaar gevonden. Een spin met gevoel voor communautair evenwicht dus…

Dat zelfs opvallende spinnensoorten soms lange tijd ongemerkt standhouden, werd enkele jaren geleden aangetoond door de spectaculaire herontdekking van de Lentevuurspin in Lommel. Deze fraaie spin bleef meer dan 100 jaar onopgemerkt op een zeer waardevol heideterrein dat door industrie dreigt ingenomen te worden. Dit terwijl nader onderzoek uitwees dat het wel eens om de grootste populatie ter wereld zou kunnen gaan.

Het onderzoek in het Zwin leverde trouwens nog meer fraaie vondsten op. Er zijn zes spinnensoorten aangetroffen die in Vlaanderen met uitsterven bedreigd beschouwd worden, waarvan 4 soorten die enkel op schorren leven: het Kwelderkaardertje, de Schorrenwolfspin, het Klokspinnetje en het Elegant putkopje.

Dat is een weerspiegeling van het feit dat schorren een heel zeldzaam ecotoop zijn, met een unieke, zeldzame fauna. De uitbreidingswerken van het Zwin, die van 2016 tot 2019 plaatsvinden, bieden dus niet enkel kansen voor veel vogels en planten, maar ook voor een zeer bijzondere ongewervelde fauna. Je kan de werken volgen via www.zwininverandering.eu. 

Tekst: Jorg Lambrechts, Natuurpunt Studie
Foto’s: Jorg Lambrechts en Pierre Oger