Ongezien topjaar voor Goudhaantjes

Nooit eerder was een invasie van Goudhaantjes zo omvangrijk als dit najaar. Dat was te merken aan de aantallen vogels die ronddoolden, maar helaas ook aan het aantal raamslachtoffers. Ook als broedvogel zit het Goudhaantje in de lift, met dank aan het zachte weer. Alleen al in oktober werden dit jaar 4974  langstrekkende Goudhaantjes geteld. Extra uniek dit jaar: de vogels kregen versterking vanuit het Verre Oosten.

Met een luttele 9,5 cm is het Goudhaantje onze kleinste broedvogel. Nog een centimetertje kleiner dan een Winterkoning dus. Bij zulke kleine soorten lijken veertjes wel haartjes en net dat maakt hen kwetsbaar. Slecht weer en strenge winters spelen zwaar in op de conditie van het kleinood. Maar onder andere door de zachte winter van 2014-’15 doen ze het erg goed. Terwijl ze enkele decennia geleden vooral in de grote naaldbossen in het oosten van het land broedden, broeden ze nu in haast heel Vlaanderen. Tot aan de kust zelfs.

Afbeelding

Dit Goudhaantje zou wel eens van heel ver kunnen zijn gekomen. Moen (W), 3 november 2015 (Foto: Luc Clarysse)

In het najaar zakken ook noordelijke en oostelijke Goudhaantjes af naar onze streken, soms massaal zelfs. Vooral wanneer ze in die streken te kampen krijgen met voedseltekorten.  In het afgelopen najaar was die toestroom extreem; je treft ze nu in nagenoeg elk stadspark aan.

Vanaf begin oktober begon het aantal waarnemingsdagen met meer dan 200 Goudhaantjes toe nemen. 10 en 11 en 14 oktober staken er echt bovenuit met respectievelijk 500 en 800 meldingen. In een normaal najaar stijgen de aantallen in België maar zelden uit boven de 100 meldingen per dag.

Afbeelding

Het aantalsverloop van Goudhaantjes op de Belgische trektelposten (Bron: www.trektellen.nl)

Hetzelfde zien we in de gegevens van de trektelposten uit www.trektellen.nl. Hier bleek 12 oktober met meer dan 500 Goudhaantjes de absolute topdag (op weekdagen worden trekvogels zelden intensief geteld). Het verschil met 2014 (groen) en 2013 (blauw) is enorm. Alleen al in oktober werden dit jaar 4974  langstrekkende Goudhaantjes geteld. De 304 exemplaren die op 12 oktober langs Verviers trokken, vormen een all-time record uit de volledige Belgische dataset van trektellen. Nederland scoort op dat vlak nog beter met 362 langstrekkende Goudhaantjes op het eiland Vlieland op 12 oktober. Ongezien!

Maar het wordt mogelijk nog indrukwekkender. Er rezen vragen wanneer in Zweden en Groot-Brittannië enkele Goudhaantjes werden opmerkt met een opvallend bleekgrijze kop en groenere bovendelen. Omdat Goudhaantjes zo kenmerkend zijn, ging dit aanvankelijk onopgemerkt voorbij. Maar we leven In een tijd van digitale communicatie. Het was Peter Colston van het British Museum of Natural History die de link legde met de meest oostelijke populaties van het Goudhaantje. Vogels van de ondersoorten coatsi en japonensis blijken een dergelijk verenkleed te vertonen. Die grijze kopjes blijken wel opvallender te zijn van oost naar west, dus een grens is moeilijk te trekken. Wel is dit een duidelijke aanwijzing dat er tussen onze Goudhaantjes echte wereldreizigers zitten.

En ja hoor: een snelle screening van foto’s op waarnemingen.be toont aan dat er ook tussen onze Goudhaantjes grijskopjes te vinden zijn.  Alvast een uitdaging om dergelijke vogels goed te documenteren… en te hopen dat er vroeg of laat eentje met een ring tussen zit. Al lijkt de kans daarop niet veel groter dan het vogeltje zelf.

Afbeelding

De terugmeldingen van Belgische Goudhaantjes. Terugmeldingen verder dan de Baltische Staten zijn zeer uitzonderlijk (Bron: Belgisch Ringwerk – Koninklijk belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen).

Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto’s: Luc Clarysse & Stephan Peten