Opvallend veel paddenstoelen in januari

Wie de voorbije weken een winterse boswandeling maakte, zag het ongetwijfeld ook: er staan nog opvallend veel paddenstoelen. En dat na de uitgesproken zwakke zwammenherfst van 2018. Hoe komt dat?

2018 zal in de eerste plaats de boeken ingaan als een extreem droog jaar. Na de uitzonderlijk droge zomer bleef ook in september-oktober de nodige regenval uit. Het wisselvallige weer van half augustus had ervoor gezorgd dat eind augustus her en der wat boleten de kop op staken, maar daar bleef het dan ook bij. De herfst van 2018 was op vlak van zwammen eerder zwak. Er verschenen wel paddenstoelen, maar het bleef op de meeste plaatsen bij erg lage aantallen. De typische graslandpaddenstoelen sloegen een jaar over: de zwamvlokken bleven in rust en gingen niet over tot het vormen van vruchtlichamen.

De maand december was eerder zacht en daardoor verschenen links en rechts toch nog wat paddenstoelen. Het gaat dan vooral om soorten die tot de ecologische groep van de opruimers behoren en op strooisel en dood hout groeien. In mindere mate verschenen er ook symbionten (paddenstoelen die samenleven met bomen).

Lange vorstperiodes hebben we deze winter nog niet gezien en daardoor staan er ook in deze januarimaand nog opvallend veel paddenstoelen. Donsvoetjes, fluweelpootjes, mycena’s, trechterzwammen en collybia’s: wie met een paddenstoelenwerkgroep op stap gaat, kan op één wandeling nog tientallen soorten te zien krijgen. Een aantal daarvan zijn typische winterpaddenstoelen, zoals diverse tril- en korstzwammen. Maar ook herfstsoorten die begin december nog verschenen worden links en rechts nog gemeld.

Is dit nooit eerder voorgevallen? Toch wel. In de zeer zachte winter 2006-2007 kon je in januari nog heksenboleten en heel wat andere symbionten aantreffen. Dat is nu veel minder het geval. Toch kregen we de voorbije dagen meldingen van bijv. Broze russula en Kastanjeboleet, en dat is de voorbije tien jaar nauwelijks voorgevallen in een januarimaand. De situatie die we nu zien is dus vrij uitzonderlijk (maar geen record). Dat zien we ondermeer aan de aantallen meldingen die we via waarnemingen.be ontvingen. Voor vijf courante soorten (3 opruimers en 2 symbionten) zien we de aantallen meldingen in januari hieronder weergegeven (ruwe data, niet gecorrigeerd). 2019 scoort duidelijk goed, hoewel we nog maar halverwege de maand zijn.

Afbeelding

Hoe meer de winter vordert, hoe meer zwamvlokken in rust gaan. De nachtvorst die is aangekondigd voor volgend weekend, zal nog meer zwamvlokken in rust doen gaan. Dat geldt evenwel niet voor een beperkt aantal zwammensoorten dat courant in deze tijd van het jaar verschijnt, zoals de kelkzwammen. 

Loont het nog de moeite om voor consumptie paddenstoelen te plukken? De exemplaren die nu te zien zijn, staan er vaak al weken. Door de lage temperaturen verloopt het rottingsproces veel trager dan in de herfst. De zwammen die er nu staan, zijn dus ook gemiddeld minder vers en vaak al verregend. Plukken raden we dus af; in de winter nog meer dan in de herfst. 

Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie