Ruim een derde van de Belgische vogels duikt in het rood

Meer dan een derde van alle Belgische broedvogels is op Europese schaal bedreigd. Vooral weide- en akkervogels zitten in slechte papieren. Maar er is ook goed nieuws, want verschillende rietvogels doen het beter, dankzij enkele gerichte maatregelen. Dat blijkt uit een uitgebreid rapport van Birdlife.

Er zijn 184 broedvogelsoorten in België. 62 daarvan zijn ‘Species of European Conservation Concern’. Dat betekent dat hun populatiegrootte in heel Europa onrustwekkend klein is. Voor 24 van die soorten wordt de laatste jaren ook nog eens een duidelijke achteruitgang gesignaleerd in ons land. Duidelijke verliezers zijn weide- en akkervogels. Vooral door de intensivering van de landbouw verliezen ze broedgebied en voedsel. In Vlaanderen zijn de populaties van de Kievit en de Patrijs op die manier gekelderd. Ook de Zomertortel, een duivensoort die het moet hebben van houtkanten in landbouwgebied, doet het zo slecht dat hij in België met uitsterven bedreigd is.

Maar het rapport brengt niet alleen slecht nieuws. De cijfers tonen ook dat gerichte inspanningen om leefgebieden te herstellen, succes boeken. Zo werd in het kader van het Sigmaplan 1500 ha aan drasland en rietvelden hersteld. De mascotte van die herstelwerken is de Roerdomp. De schuwe reigerachtige is er de laatste jaren duidelijk op vooruitgegaan. Maar verschillende vogelsoorten die in hetzelfde leefgebied voorkomen, zoals Lepelaar, Woudaapje en tal van andere rietvogels, liften mee met zijn succes.

Veel heidevogels doen het slecht in Europa. Hoewel de populaties van soorten als Nachtzwaluw en Boomleeuwerik in België nog steeds klein zijn, suggereren de cijfers dat hun val in België gestopt is. Dat is te danken aan recent herstel van hun leefgebieden, bijvoorbeeld in de natuurgebieden Dorperbroek in Opglabbeek, Averbode Bos & Heide en de Visbeekvallei in Lille. Ook hier liften andere soorten zoals Boompieper en de Roodborsttapuit mee op het herstel van hun leefgebied.

Het herstel van leefgebieden helpt om populaties van bedreigde vogelsoorten er weer bovenop te helpen, of alvast om hun afname af te remmen. Om efficiënt te werk te gaan, moeten we goed begrijpen wat de noden zijn van doelsoorten. Voor grondbroedende landbouwsoorten als de Kievit weten we bijvoorbeeld dat aangepast maaibeheer een verschil kan maken. Maar voor andere soorten, zoals de Kuifleeuwerik of Grauwe gors, die ook op punt staan uit te sterven, zijn de redenen van achteruitgang complexer en weten we nog niet goed wat de juiste maatregelen zijn. Daarom is verder onderzoek nodig.

De publicatie van BirdLife toont populatiegegevens voor 221 vogelsoorten in alle Europese en sommige Oost-Europese landen. De laatste keer dat zulke gegevens werden vrijgegeven was in 2004.

Tekst: Wim Smits, Natuurpunt & Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Wim Dirckx

Lees het volledige rapport