Stokoude Geoorde fuut uit Spanje sneuvelt door ‘zwartste lijn’ in Kallo

België wordt doorkruist door een dicht netwerk aan hoogspanningsleidingen. Dit netwerk vormt voor vogels vaak een levensgevaarlijke hindernis. Naar schatting vallen in België elk jaar 170.000 tot 500.000 ‘draadslachtoffers’: vogels die tegen de aardings- en/of geleidingskabels vliegen en hierdoor levensgevaarlijk gewond geraken.

In 2013 gaf ELIA, de beheerder van het hoogspanningsnet in België, de opdracht om alle gevaarlijke lijnen in kaart te brengen. Uit deze studie bleek dat 3,4% van het Belgische hoogspanningsnet een hoog risico vormt voor vogels. Medewerkers van Natuurpunt en Natagora bezochten in 2014 elk van deze risicolijnen en stelden een ranking op van de meest gevaarlijke hoogspanningsleidingen in België.

Met stip op 1 staan de hoogspanningsleidingen langsheen de Kwarikweg in Kallo. Deze lijnen lopen onder andere langsheen het Groot Rietveld Melsele en de Rietmoerassen Kallo. Met 80 ha is het Groot Rietveld - naar Vlaamse normen - een rietland van ongezien formaat. Het gebied is een broedstek voor Rode Lijst-soorten als Zomertaling, Geoorde fuut, Roerdomp, Woudaap, Bruine kiekendief, Porseleinhoen, Zomertortel, Snor, Baardmannetje en Buidelmees. Een ornithologische hotspot. Maar ook de aangrenzende rietmoerassen (47 ha) zijn best de moeite. Dit gebied is deels aangeduid als compensatiegebied voor de natuurwaarden die zijn verloren gegaan bij de aanleg van de Liefkenshoekspoorwegverbinding. Het is momenteel nog volop in ontwikkeling maar is nu al erg in trek bij riet- en watervogels.

Afbeelding

Tegen deze hoogspanningsleiding in Kallo eindigde het leven van de op een na oudste Geoorde fuut ter wereld. (foto: Gerald Driessens)

Net omwille van deze grote vogelrijkdom vormen de hoogspanningsleidingen hier een ernstige bedreiging. Gebiedsexperten van Natuurpunt geven aan dat deze leidingen in het verleden al heel wat draadslachtoffers maakten. De dodenlijst van deze locatie is indrukwekkend. Naast in Vlaanderen (vrij) algemene soorten als Knobbelzwaan, Grauwe gans, Grote Canadese gans, Wilde eend, Krakeend, Smient, Aalscholver, Blauwe reiger, Wulp, Watersnip, Kokmeeuw, Gierzwaluw, Graspieper en Kleine karekiet, sneuvelden er ook al heel wat zeldzame soorten. Vooral het aandeel aan reigers valt op met o.a. Roerdomp, Kleine zilverreiger, Grote zilverreiger, Zwarte ibis en Lepelaar. Ook kleinere soorten als Waterral werden al dood onder deze ‘zwarte lijn’ aangetroffen.

Op 28 juni 2014 werd onder de hoogspanningslijn die over de rietmoerassen van Kallo loopt een adult vrouwtje Geoorde fuut gevonden. De Geoorde fuut is een kleine futensoort die overwintert op kust- en binnenwateren in West- en Zuid-Europa en is in ons land een schaarse broedvogel. Het aantal broedparen in Vlaanderen schommelt doorgaans tussen 72 en 140 (periode 2006 - 2012, bron INBO). Het Antwerpse havengebied is één van de strongholds van deze soort in ons land met 35 - 84 broedparen (in dezelfde periode van 2006 - 2012). Opmerkelijk: dit draadslachtoffer droeg een wetenschappelijke ring. Uit navraag bij het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen bleek inmiddels dat dit exemplaar werd geringd in het nationaal park Marismas del Odiel, nabij Huelva (aan de zuidoostkust van Spanje), 1.793 km verwijderd van Kallo. Maar het meest opmerkelijke was dat deze Geoorde fuut werd geringd op 29 augustus 2001, 12 jaar en 10 maand voor het dood werd aangetroffen onder de ‘zwarte lijn’ van Kallo. Hiermee is dit, voor zover bekend, de op één na oudste Geoorde fuut ter wereld. Het record staat op naam van een exemplaar dat in Tsjechië werd geringd en 13 jaar en 1 maand werd.

Hoewel de aardingskabels van de lijnen in Kallo al zijn voorzien van ‘bakens’ (witte of rode bollen die de zichtbaarheid verhogen), vallen hier nog veel slachtoffers. Natuurpunt roept ELIA dan ook op om dit knelpunt zo gauw als mogelijk aan te pakken door alle aardings- en geleidingskabels uit te rusten met bakens en/of vogelkrullen. Deze oproep geldt ook voor de andere ‘zwarte lijnen’ in Zandvliet, Merkem, Ertvelde, Walem, Harchies, Douvrain, Obourg en Awirs. Een eerder experiment in Oudenaarde toonde aan dat het aanbrengen van vogelkrullen zeer efficiënt blijkt te zijn. In de toekomst moet de aanleg van bovengrondse leidingen boven of vlak bij vogelrijke gebieden maximaal worden vermeden.

Om het probleem van draadslachtoffers optimaal in kaart te kunnen brengen, roept Natuurpunt op om alle gevallen van gekwetste of gewonde vogels onder hoogspanningsleidingen in te voeren in www.waarnemingen.be (bij ‘gedrag’ de optie ‘hoogspanningsleidingsslachtoffer’ aanvinken).

Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Foto's: Glenn Vermeersch, Gerald Driessens