Verstedelijking leidt tot eenheidsworst bij insecten

Steden verdringen insectensoorten die weinig mobiel zijn en bevoordelen soorten die van warmte houden. Dat blijkt uit een uitvoerig veldonderzoek dat het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) uitvoerde op 81 plaatsen in ons land. "We zien voor het eerst hoe verstedelijking een bedreiging vormt voor de biodiversiteit", zegt onderzoeker Frederik Hendrickx. Voor Natuurpunt bevestigt deze studie de noodzaak om voldoende natuur in en rond de steden te voorzien. Zo krijg je netwerken waarlangs de dieren zich kunnen verplaatsen.

België is met 300 inwoners per vierkante kilometer een van de meest verstedelijkte landen van Europa. Wereldwijd zal de verstedelijking nog verdriedubbelen tegen 2030. Biologen van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen zochten met behulp van loopkevers uit hoe verstedelijking de aanwezigheid van diersoorten nu al verandert. En wat we in de toekomst kunnen verwachten.

Hitte-eilanden

Ze namen met insectenvallen stalen op 81 plekken in België en vergeleken de samenstelling van keversoorten op landelijke plekken met die in verstedelijkt gebied. Resultaat: in steden vind je opmerkelijk meer warmteminnende keversoorten dan op het platteland.

Steden zijn ‘hitte-eilanden’ en houden door donkere materialen zoals asfalt veel meer warmte vast dan landelijke gebieden. Stedelijk gebied, waarin het groen vaak erg versnipperd is, blijkt ook een doodlopende straat voor keversoorten met korte vleugels. Die minder mobiele kevers slagen er bij de verstoring van hun leefgebied niet in om naar een verderop gelegen grasperk te hoppen. In stedelijk Vlaanderen zijn er vandaag bijna alleen nog kevers met lange vleugels, bleek uit de studie.

Door de specifieke omstandigheden die er zijn, vind je in steden na verloop van tijd alleen nog soorten met een groot vermogen om zich te verplaatsen en een voorliefde voor warmte. Zo vind je op den duur overal in stedelijk gebied dezelfde paar soorten, zelfs in een stuk bos in de stad, terwijl je daar dezelfde rijke samenstelling zou verwachten als in een bos op het platteland. "Wat voor kevers geldt, gaat wellicht ook op voor veel andere diergroepen en ook voor planten", zegt Hendrickx.

Afbeelding

De Gekorrelde veldloopkever, met korte vleugels, is typisch voor landelijk gebied. In steden, waarin het groen versnipperd is, hebben weinig mobiele soorten als deze het lastig. (foto: Siga)

De studie, die gepubliceerd is in Global Change Biology, is een van de eerste die op zo'n grote schaal aantoont welk effect verstedelijking precies heeft op gemeenschappen van insecten. Inzicht krijgen in die veranderingen is belangrijk om de langetermijngevolgen voor ecosystemen te kunnen inschatten en erop te kunnen anticiperen.

Voor Natuurpunt geven de resultaten aan dat er moet geïnvesteerd worden in natuurlijke netwerken die steden en platteland verbinden. Langs beken en rivieren, over hagen en houtkanten, tot in het hart van onze steden. Die linten natuur zorgen ervoor dat diersoorten zich kunnen verplaatsen tussen hun leefgebieden en staan tegelijk garant voor aangename recreatie. Bovendien zijn ze de beste en goedkoopste oplossing om ons te wapenen tegen de gevolgen van de  klimaatverandering. 

Tekst: Reinout Verbeke, Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN)
Foto: Entomart, Siga