Vlaamse wulp illegaal afgeschoten in Frankrijk

Het gaat niet goed met de wulp. De voorbije 30 jaar daalde de Europese populatie met naar schatting 30% tot 49%. Hierdoor staat de soort op de Europese Rode Lijst in de categorie ‘kwetsbaar’. En ook in Vlaanderen gaat het de soort niet voor de wind. Elke wulp doet er dus toe. Ook de Vlaamse wulp die op 8 augustus 2020 illegaal werd afgeschoten voor de Franse kust.

Zenderonderzoek

Er wordt in Europa heel wat onderzoek verricht naar deze bedreigde weidevogel. Gezenderde wulpen leveren veel info op over verplaatsingen en het ruimtelijk gebruik van het landschap. Waar gaat de soort overwinteren? Op welke locaties gaan wulpen tijdens de trek even aan de grond om bij te tanken? Waar broeden ze en op welke percelen wordt naar voedsel gezocht? Zenderonderzoek brengt dit nauwkeurig in kaart.

Eén zo‘n gezenderde wulp zat op 11 maart 2020 in de buurt van Oosterlo, nabij Geel. De vogel werd een maand eerder in zijn overwinteringsgebied in het westen van Frankrijk voorzien van een GPS zender en kleurringen zodat alle bewegingen exact opgevolgd konden worden. Tijdens een terreincontrole kon vastgesteld worden dat dit gezenderde mannetje intussen een partner had gevonden. Half april verhuisde het paartje naar de omgeving van Wiekevorst/Herlaar waar ze begin mei begonnen te broeden in een raaigrasland. Er werden meteen afspraken gemaakt met de lokale landbouwer om een strook rond het nest niet te maaien. De landbouwer stapte mee in dit verhaal maar jammer genoeg ging het legsel - net voor het kippen van de eieren - toch nog verloren. De zenderwulp verliet het gebied op 25 juni 2020 en kwam op 27 juni 2020 aan in zijn overwinteringsgebied bij Pertuis Charentais, in het westen van Frankrijk.

Afbeelding

De Franse zenderwulp in betere tijden foeragerend in Wiekevorst op 23 april 2020 (foto: Norbert Goossens)

Afbeelding

 Het nest werd in samenwerking met de landbouwer gespaard bij maaiwerkzaamheden (foto: Griet Nijs)

Vlaamse vogel, Franse kogel

Op 9 augustus 2020 gaf de zender echter aan dat de vogel niet meer bewoog. De wulp bevond zich op dat moment op een hoogwatervluchtplaats nabij Ile Madame (Charante Maritime). Op 11 augustus 2020 werd de vogel daar dood aangetroffen. Uit onderzoek op het ingezamelde kadaver bleek dat een hagelkogel de snavel van de wulp had doorboord. De autopsie leerde dat de vogel zeer recent was geschoten. Dit kon ook worden bevestigd door analyse van het zendersignaal: de vogel was waarschijnlijk neergeschoten in de vooravond van 8 augustus, kort na aankomst op de hoogwatervluchtplaats …

De dood van deze wulp is illegaal, betreurenswaardig en nefast voor de sterk bedreigde Vlaamse broedpopulatie. Alweer een broedvogel minder. Wulpen kunnen tot 25 jaar oud worden en kunnen in principe elk jaar broeden vanaf hun derde jaar. Maar het broedsucces ligt al jaren veel te laag om de populatie op peil te houden. Het illegaal neerschieten van bedreigde soorten als de wulp moet sterk veroordeeld worden. Het heeft geen zin om een soort in het ene land te beschermen als ze in een ander land nodeloos wordt afgeschoten.

Afbeelding

De dode wulp zoals hij werd aangetroffen op de rotskusten bij Ile Madame op 11 augustus 2020.

Afbeelding

Onderzoek m.b.v. röntgenfoto’s toonde aan dat een loden hagelbol zich bevond aan de basis van de snavel (F. Jiguet et al., 2021). Deze hagelbol zorgde voor een breuk in de ondersnavel waardoor de wulp niet meer in staat was te eten.

Bejaagbaar?

In Denemarken en het Verenigd Koninkrijk kon de wulp bejaagd worden tot in 1979. Toen werd de jacht er gesloten wegens de sterke achteruitgang van de populatie. In Noord-Ierland kwam er een jachtverbod in 2011 en Ierland volgde dit voorbeeld in 2012. Datzelfde jaar werd het jachtverbod in Frankrijk - na een moratorium van vijf jaar - echter opnieuw opgeheven: in 2013-2014 werden naar schatting 7.000 wulpen neergeschoten langsheen de Franse kust. Ook voor 2019-2020 werd onder druk van de jachtlobby initieel een quotum van 6.000 wulpen door de Franse overheid ingesteld. Deze beslissing werd echter teruggedraaid door de Franse Raad van State, die het quotum opnieuw instelde op 0. En ook in 2020-2021 mag er in Frankrijk geen enkele wulp geschoten worden, al blijkt lang niet elke Franse jager zich aan dat jachtverbod te houden.

Rode Lijst-soort

Op de Rode Lijst van de broedvogels van Vlaanderen staat de soort opgenomen in de categorie ‘bedreigd’. Vooral in de Kempen daalden de aantallen op korte tijd drastisch. Door de verzuring van de heidegebieden nam het voedselaanbod af. Wulpen schakelden over van heide naar graslanden. Aanvankelijk bleek deze verschuiving een succes maar ook daar is het aantal broedpaar intussen sterk achteruitgegaan. Deze graslanden worden vaak al vroeg in het seizoen gesleept, bemest en gemaaid. Ook het gebruik van pesticiden bevordert de kansen van de wulpen niet om hun broedsel succesvol te voltooien. Als grondbroeder heeft deze iconische weidevogel bovendien te maken met een toegenomen predatiedruk, mede als gevolg van de opkomst van de monotone maaigraslanden, waar door gebrek aan structuurvariatie nesten makkelijker gevonden worden.

Gevolg: op 20 jaar tijd is de Vlaamse wulpenpopulatie meer dan gehalveerd. In 2002 werd het broedbestand nog op 500-600 paar geschat, maar in 2017-2018 lag het aantal broedpaar op 170-230. De soort is op de Vlaamse Rode Lijst van de broedvogels dan ook opgenomen in de categorie 'bedreigd'. Natuurpunt stelt alles in het werk om samen met andere partners de wulp als broedvogel te kunnen behouden. Het komt dat ook hard aan om vogels te verliezen aan Franse plezierjacht.

Het uitgebreide onderzoek naar de dood van deze gezendere wulp werd beschreven in dit artikel.

Tekst: Griet Nijs, Natuurpunt Studie i.s.m. Frédéric Jiguet, Centre d’Ecologie et des Sciences de la Conservation (Frankrijk)

Dit project wordt uitgevoerd door Natuurpunt Studie i.s.m. het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en de Vlaamse Landmaatschappij met financiële steun van Provincie Vlaams-Brabant.