Voor mij een plat waterke aub, en geef de vogels ook iets!

Net als elk ander levend organisme kunnen vogels niet overleven zonder water. Het vormt een voedingsstof, bouwstof en transportmiddel voor zuurstof en afvalstoffen. Gedurende een groot deel van het jaar vinden vogels voldoende water in hun natuurlijke omgeving in de vorm van plassen en poeltjes, maar ook in vochtrijke voedingsstoffen zoals bessen of vruchten. In de warme lente- en zomermaanden waarin er weinig regen valt, worden deze natuurlijke waterbronnen echter steeds schaarser en moeten de vogels op andere plaatsen op zoek gaan naar water. Daarbovenop valt deze drogere periode ook meestal samen met de drukste periode van het jaar: het broedseizoen. Jongen moeten continu van eten worden voorzien, wat enorm veel energie vergt voor de ouders. Anderzijds zijn de jonge vogels zelf ook zeer gevoelig aan watergebrek. Water is dus cruciaal tijdens deze warme maanden. 

Gemiddeld gesproken moet een vogel ongeveer twee tot drie keer per dag kunnen drinken, al varieert dit getal natuurlijk enorm, afhankelijk van de grootte of het dieet van de vogelsoort. Vogels die vlees (bv. roofvogels) of insecten (bv. roodborst) eten halen een groot deel van hun watervoorziening uit hun eten, al moeten ook zij af en toe water drinken. Zaadeters, zoals mussen of vinkachtigen, moeten daarentegen hun waterarme dieet aanvullen met heel wat extra drinkwater. 

Naast de nood aan drinkwater gaan vogels bij warm weer en zware inspanning ook snel oververhitten. Een verkoelend waterbad kan, zeker in een stedelijke omgeving met weinig afkoeling, wonderen doen. Dit waterbad helpt daarnaast ook met het kuisen van de veren. Stof en aarde, overtollig vet en zelfs bepaalde parasieten worden in een waterbadje vlotjes van het verenkleed gewassen, waarna de vogel zijn veren weer in perfecte structuur kan plooien en zo weer goed gewapend is tegen schade of de volgende plensbui. 

Afbeelding

Deze gaai neemt een badje (foto: Willy Ceulemans - www.vogelgedrag.be). 

Wij kunnen onze tuinvogels een handje helpen in deze zoektocht naar water. Door op regelmatige basis in je tuin of op je terras water te voorzien weten vogels dat ze in periodes van droogte bij jou terecht kunnen wanneer uitdroging en oververhitting nabij zijn. Veel hoef je hier niet voor te doen. Het kost niet veel moeite en is goedkoop, en je kan vaak op hoge aantallen vogels in de tuin rekenen. Hou bij het plaatsen van een waterschaaltje rekening met de volgende zaken: 

• Bereikbaarheid: Zorg dat de vogels vlot aan het schaaltje kunnen. Zorg voor een vrije vliegweg en een geschikte zitplaats. Ideaal is een schuin aflopende schaal die op zijn diepste punt niet dieper is dan 5 cm; vogels houden namelijk niet van diep water. In een emmer of waterton is het water bv. veel te moeilijk te bereiken, wat helaas maar al te vaak tot verdrinking leidt. Een stevige bloempotschaal, een groot bord of een oude pan zijn wel goede voorbeelden. Indien de schaal in het midden toch te diep is kan een steen een mooi ziteilandje creëren. 

• Veiligheid: Omdat vogels minder vlot vliegen met natte veren zijn ze extra kwetsbaar wanneer ze nat zijn. Een veilige omgeving is dus onmisbaar. Plaats een waterschaal altijd in de buurt van (maar niet tegen) vegetatie. Een haag biedt bv. een perfecte schuilplaats. Indien er katten in de buurt rondlopen plaats je de waterschaal best niet op de grond, maar op een hoogte (idealiter ongeveer 1 m). Vogels gaan van nature ook enkel gebruik maken van een drinkplaats vanwaar ze de omgeving in het oog kunnen houden. Plaats je schaal dus niet in een hoekje, maar in een open ruimte. 

• Hygiëne: Het aangeboden water moet proper en helder zijn. Een waterschaal vol met algen of bacteriën doet vaak meer kwaad dan goed. Hou dus een oogje in het zeil en vervang zeker om de paar dagen het water. Zo vermijd je bacteriebloei, maar ook muggenlarven. Algenaanslag kan je wegschrobben met een oude tandenborstel of met de straal uit de tuinslang. Tenslotte is er in onderzoek aangetoond dat bewegend water (zoals een waterfonteintje) nog meer vogels aantrekt. In bewegend water hebben bacteriën namelijk veel minder kans om tot bloei te komen, en vogels vinden water dat in beweging is ook vlotter terug dan stilstaand water. 

• Kraantjes- of regenwater volstaat. Voeg hier zeker géén suiker, zout of chemische middelen aan toe. 

Op die manier kun je, met een minimale moeite, toch de natuur rondomje huis een handje toesteken. Niet enkel vogels, maar ook zoogdieren en zelfs insecten profiteren trouwens mee van wat proper water. Recent onderzoek heeft overigens aangetoond dat bij het aanbieden van water in de tuin het aantal vogels vaak nog hoger ligt dan de aantallen op de voederplank in de winter. Het voorzien van water in de tuin tijdens de warme maanden hoort dus bovenaan de lijst te staan van zaken die je kan doen om de natuur in je tuin te bevorderen. De prachtige show van die badende vogel die zijn veren één voor één open plooit en oppoetst krijg je er gratis bij.

Tekst: Bastiaan De Ketelaere (Natuuracademie)

Foto's: Willy Ceulemans - www.vogelgedrag.be