Waar een wil is, is een wet. Europa moet de natuurherstelwet goedkeuren

We slagen er maar niet in de voortdurende achteruitgang van biodiversiteit te stoppen. Inmiddels is het één voor twaalf. Daarom kwam de Europese Commissie in juni 2022 met een nieuw wetgevend initiatief: de natuurherstelwet. Eentje met baanbrekende ambities.

Uit Natuur.blad 2023-Zomer

Wereldwijd worden een miljoen soorten met uitsterven bedreigd. De situatie in Europa is op z’n zachtst gezegd nijpend: 81% van de beschermde habitats en 63% van de soorten staan er erg slecht voor. In Vlaanderen hetzelfde verhaal: 28% van de plant- en diersoorten en maar liefst 39 van de 44 Europees beschermde natuurtypes zijn bedreigd.

De achteruitgang van onze natuur heeft niet alleen grote gevolgen voor de biodiversiteit, maar ook voor het klimaat en bijgevolg voor onze gezondheid. Biodiversiteitsverlies en klimaatverandering zijn onlosmakelijk verbonden. Een voorbeeld: veengebieden en wetlands kunnen koolstof opslaan en overstromingen en droogte milderen. Worden ze vernietigd, gebeurt echter het omgekeerde. Ze kunnen dan geen water meer opslaan en er komen massa’s broeikasgassen vrij. Zo dragen ze net bij aan een veranderend klimaat. Met dus net meer kans op grote droogte en hitte, alsook overstromingen als gevolg.

Baanbrekende ambities

Om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen, wil de natuurherstelwet elke lidstaat juridisch bindende doelstellingen opleggen. Die bouwen verder op de Green Deal en de Europese Biodiversiteitsstrategie. Concreet verplicht de natuurherstelwet lidstaten om 20% van de land- en zee-oppervlakte in de EU te herstellen tegen 2030. Tegen 2050 moeten alle gedegradeerde ecosystemen volledig hersteld zijn. Herstelde ecosystemen moeten bovendien blijvend beschermd worden tegen schade – dat heet het niet-achteruitgangsprincipe.

De doelstellingen in de natuurherstelwet gelden voor bosecosystemen, mariene- en rivierecosystemen, stedelijke en agrarische ecosystemen. In steden mag er tegen 2030 bijvoorbeeld geen netto verlies meer zijn van groene ruimte. Minstens 10% van de stad moet bovendien bedekt zijn met bomen. Op landbouwgronden in agrarische ecosystemen moeten meer en gevarieerdere landschapselementen staan. Graslandvlinders en akkervogels moeten er tegen 2030 op vooruitgegaan zijn. De achteruitgang van bijen, vlinders, hommels, zweefvliegen en andere bestuivers moet tegen dan ook gestopt zijn. 30% van de drooggelegde veengebieden voor landbouwgebruik moet hersteld worden – tegen 2050 is dat zelfs 70%.

Natuurherstel brengt op

Natuurherstel is niet enkel gunstig voor de biodiversiteit. Er zijn tal van andere voordelen aan verbonden. Een verschuiving naar meer natuurlijke vormen van landbouw zal bijvoorbeeld zorgen voor een gezondere bodem. Groene, biodiverse ruimtes in steden kunnen de lucht zuiveren, lawaai verminderen, hittegolven temperen en overstromingen voorkomen.

Verder kan onze economie baat hebben bij natuurherstel: de Europese Commissie becijferde dat elke geïnvesteerde euro in natuurherstel 8 tot 38 euro opbrengt. Bijvoorbeeld door bij te dragen aan voedselzekerheid en een betere gezondheid. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) speelt een slechte milieukwaliteit immers een rol in 12,5% van de sterfgevallen. Daarentegen berekende adviesbureau Sweco recent dat er voor elke hectare extra groen gemiddeld acht zorgbehoevenden minder zijn.

Hoe moet het verder?

De weg naar effectief natuurherstel is evenwel nog lang en belooft hobbelig te worden – her en der zien we al negatieve berichten opduiken over de natuurherstelwet. Dat terwijl de wet dé uitgelezen kans is om eindelijk volop te kiezen voor een samenleving die natuur in het hart plaatst: in wonen, werken en leven. Europa heeft in de zomer van 2022 moed getoond door dit wetsvoorstel op tafel te leggen. Midden juli 2023 zal het Europees Parlement hetzelfde moeten doen in de beoordeling van het voorstel.

Natuurpunt roept het Europees Parlement en de Europese Commissie op om niet te bezwijken voor lobbywerk van specifieke groepen met eigen belangen. Er moet dringend een sterke natuurherstelwet komen. We moeten nú handelen als we de klimaat- en biodiversiteitscrisis willen stoppen. Nog langer treuzelen of onze ambities laten zakken zal een oplossing voor de onvermijdelijke gevolgen van beide crisissen alleen maar moeilijker én duurder maken.