Warme oktoberdagen brengen ongeziene influx van zuiderse trekvlinders

Door warme luchtstromen vanuit het zuiden braken we hier niet alleen temperatuurrecords, maar ook trekvlinderrecords. Misschien merkte u dat niet meteen, want het fenomeen speelde zich vooral ’s nachts af. Maak kennis met prachtberen, roodstreepspanners, ni-uilen en wereldbladrollers.

Trekvlinders zijn vlindersoorten die probleemloos grote afstanden afleggen. Het meest gekende voorbeeld is de gamma-uil, die hier gewoonlijk in het voorjaar arriveert vanuit Zuid-Europa en Noord-Afrika, zich hier voortplant en waarvan de nakomelingen dan weer zuidwaarts vliegen in het najaar. Minder algemene trekvlindersoorten worden in West-Europa veel onregelmatiger gemeld. Doorgaans gaat het om zuidelijke soorten die via gunstige winden naar hier worden geblazen. Dat fenomeen is al lang gekend. Meestal gaat het om erg lage aantallen: hier en daar eentje. 2022 was al een topjaar voor trekvlinders: zo brak de zuidelijke grasuil dit jaar records, maar dan vooral in augustus-september. Wat we echter vanaf 21 oktober zagen, is ongezien. Het gaat om meer dan 20 soorten trekvlinders.

Afbeelding

Deze kaart toont de situatie op 27 oktober: voor de trekvlinders lag de snelweg richting West-Europa open.

De prachtbeer heeft zijn naam niet gestolen. Het is een schitterende verschijning die maar af en toe in ons land gezien wordt. Recente ‘topjaren’ voor deze soort waren 2013 en 2018, met telkens drie waarnemingen. Sinds 21 oktober werd de soort op 26 locaties vastgesteld. Op sommige locaties werd er meer dan één gezien. Ook in Nederland en Engeland noteerde men recordaantallen van deze trekvlinder.

Afbeelding

Aantal 5x5-kilometerhokken waarin drie soorten jaarlijks gemeld werden. Bron: www.waarnemingen.be.

Minder spectaculair zijn de katoendaguil en de roodstreepspanner. Die worden jaarlijks in wisselende aantallen in ons land gemeld (zie de grafiek hierboven). Maar 2022 breekt ook voor hen records. Vooral aan de kust lopen de aantallen hoog op. Daar werden afgelopen dagen wel tot 36 katoendaguilen bij één lamp geteld.

Afbeelding

Roodstreepspanner (foto: Steven Van den Bussche)

Verder waren de voorbije dagen goed voor de derde Sierlijke haarbos voor België, het tweede, derde en vierde Verkennertje voor ons land en de tweede, derde en vierde Kosmopoliet. Neem daarbij nog een aantal (zeer) zeldzame soorten die niet jaarlijks in ons land gezien worden (zoals ni-uil en wereldbladroller) en je krijgt een trekvlindermix die we nog niet eerder gezien hadden. De algemene trekvlindersoorten zoals gamma-uil of grote worteluil zijn momenteel sterk ondervertegenwoordigd.

Is dat goed of slecht? Voor die vlinders is het niet meteen een opsteker. De exemplaren die hier terecht komen, gaan zich hier niet succesvol kunnen voortplanten. Het gaat om zuidelijke soorten die de winter hier wellicht niet kunnen overleven. Anderzijds zal het merendeel van de populaties van die soorten nog gewoon in het zuiden zitten. Slechts een klein deel van die populaties kwam in West-Europa terecht. We verwachten dus niet dat die soorten daardoor in de problemen komen. Voor vlinderliefhebbers is het een buitenkansje om in eigen land vlindersoorten te zien die hier maar zeer zelden terecht komen.

Tekst: Wim Veraghtert (Vlinderwerkgroep Natuurpunt)

Foto Prachtbeer: Dries De Vreeze