Wie vindt de mysterieuze Veenmol?

Mollenvoorpoten, een tropisch klinkende ratelzang en een voorkeur voor humusrijke volkstuintjes: de Veenmol is een bijzondere verschijning in Vlaanderen. Maar over de huidige verspreiding van de soort is weinig bekend. Saltabel, de Sprinkhanenwerkgroep van Natuurpunt, wil daar iets aan doen door burgers in te schakelen. Daartoe lanceren ze de actie 'Vind een Veenmol'.

Verlies van geschikt habitat en actieve bestrijding door de mens hebben er naar alle waarschijnlijkheid toe geleid dat de Veenmol achteruit gegaan is in Vlaanderen. Maar echt zeker is het niet. De exacte verspreiding van de soort is nog gehuld in mysterie.

Door gerichte zoekacties te ondernemen en meldingen te verzamelen via www.waarnemingen.be moet het mogelijk worden om de aanwezigheid van de soort op voorheen gekende locaties te bevestigen. Tegelijk is het interessant om nieuwe locaties in kaart te kunnen brengen.

Met z’n 5 cm is de Veenmol is het grootste insect van Vlaanderen. Zijn uiterlijk heeft wat weg van een creatieve Photoshopcollage met de krachtige graafpoten en klauwen van een mol en het achterlijf van een krekel. Het grootste deel van z’n leven brengt dit geweldige insect onder de grond door en dus is de kans dat je hem te zien krijgt eerder klein.

Het best laat het mannetje zich verraden door zijn aanhoudende, diepe getjirp. In een ondergronds uitgegraven gangenstelsel wordt het geluid versterkt als in een klankkast. Je kan het vooral horen in de maand mei, lang voordat het Belgische sprinkhanenseizoen start.

Zo probeert het mannetje duidelijk te maken dat hij wil paren. Het vrouwtje legt tot ruim 200 eitjes in een speciale kraamkamer. Ze is een toegewijde moeder, een eerder zeldzaam fenomeen bij insecten. Ze verzorgt zowel de eitjes door ze schoon te houden als de jongen door ze te beschermen. Ook wordt het nest voorzien van zijgangen die het water afvoeren en op de plek direct boven het nest worden planten weggeknaagd om voldoende zonlicht door te laten. Na enkele weken verlaten de jonge nimfen het nest, maar het duurt nog minstens anderhalf jaar voor ze volwassen zijn. Veenmollen kunnen tot 4 jaar oud worden.

Afbeelding

Met een lengte van 5 cm is de Veenmol ons grootste insect. Foto: Ruben Foquet

De soort wordt vooral aangetroffen in vochtige en humusrijke graslanden en veengebieden, waar het eenvoudig graven is. Vaak vertonen ze ook een voorkeur voor afhellende stukken vlak bij water zoals slootkanten en oeverzones van poelen, plassen en vennen. Maar ook moestuinen en volkstuintjes zijn erg populair.

Moestuinhouders hebben eerder een haat-liefde verhouding met Veenmollen. De soort graaft gangen van één tot anderhalve centimeter uit, net onder het maaiveld. Als insecteneter en natuurlijke plaagbestrijder is hij nuttig, als planteneter met een voorliefde voor wortels kan hij ook heel wat schade aanrichten. Het grootste deel van de waarneembare schade is echter een bij-effect van het graven, waarbij de veenmol de wortels op zijn pad doorbijt.

Je kan Veenmollen het best waarnemen door op een warm moment in de maand mei in de schemering of 's nachts langs geschikte locaties te wandelen of fietsen en op te letten op de ‘RRRRRRRR’....

Heb je zin om op een (ont)spannende avondtocht alleen of met een groep op zoek te gaan naar Veenmollen? Registreer jouw zoektocht, en ga op pad!

Doe mee met de actie 'Vind een Veenmol'. 

Tekst: Bert Foquet, Sprinkhanenwerkgroep Saltabel, Annelies Jacobs, Natuurpunt Studie, Hendrik Moeremans, Natuurpunt