Zesjarige onderzoeker ontdekt nieuwe miljoenpoot voor België

De verspreiding van de Belgische miljoenpoten werd grondig in kaart gebracht aan het eind van vorige eeuw door wereldwijd expert Desmond Kime. De afgelopen 20 jaar werden er slechts twee nieuwe soorten voor België gevonden. Vorig jaar was er echter een straffe vondst van een zesjarig jongetje dat zowaar een populatie van de smalle haakpoot (Ophyiulus pilosus) ontdekte in een bosje vlakbij zijn huis in Bonheiden. De soort werd nooit eerder in België gevonden.

Op een mooie lentedag ging Kas, een 6-jarig jongetje er met zijn vader op uit om te gaan wandelen in het natuurgebied Mispeldonk (Bonheiden), vlakbij hun huis. De vader meestal op zoek naar pissebedden, het jongetje verzamelt alles. Aaskevers, regenwormen, wantsen, spinnen, miljoenpoten … alles wat in zijn potje past gaat erin. Na de wandeling wil de jongen graag zijn vangst bekijken onder de microscoop. Tot grote verbazing van de vader zitten tussen de vele beestjes een miljoenpoot met een zeer opvallend eerste pootpaar. Niet te missen, de smalle haakpoot en nog nooit eerder in België gezien. Er blijken maar liefst drie mannetjes en drie vrouwtjes in het potje te zitten. De logische vraag die meteen volgt is: “Waar heb je die gevonden?”. Dat bleek een lastige vraag te zijn. De week erna lopen ze beide elke dag het gebied door op zoek naar meer haakpoten, eerst met weinig succes. Na een dag of zeven lukt het dan om nog een mannetje te vinden in een eikenbos vlakbij huis. De zoektocht naar de straffe vondst was ten einde.

Miljoenpoten in België

België telt sinds kort dus 53 soorten miljoenpoten. De nieuwste toevoeging, de smalle haakpoot, is een soort die lang verwacht werd in België doordat ze ook in onze buurlanden aanwezig is, maar die niet te vinden bleek. De smalle haakpoot is zeer algemeen in Engeland en algemeen in Duitsland, maar zeldzaam in Nederland en zeer zeldzaam in Frankrijk. In Groothertogdom Luxemburg is de soort nooit gevonden. De verspreiding is eigenaardig en mogelijk is ze vele eeuwen geleden al op verschillende plaatsen verspreid geraakt door de mens vanuit zuidelijker Europa. Desondanks komt ze voor in zowel menselijke omgeving maar ook in natuurlijke bossen. Doordat de soort hier al zo lang voorkomt en doordat het niet duidelijk is of ze al dan niet met de mens is meegelift, wordt ze als inheems beschouwd in West-Europa.

Hoewel er slechts weinig mensen naar miljoenpoten kijken is de ontdekking van de smalle haakpoot toch verrassend. België heeft geluk gehad dat wereldwijd expert, de Brit Desmond Kime, de tijd genomen had om de miljoenpoten van België in kaart te brengen. De smalle haakpoot is makkelijk te determineren doordat het eerste pootpaar omgevormd is tot twee sikkelvormige aanhangsels. Niet te verwarren met eender welke soort bij ons. Desmond Kime kan er dan ook niet over gekeken hebben.

Afbeelding

Kas (de jonge onderzoeker), met zijn kleinere broertje Thor, op nog veel jongere leeftijd op zoek naar beestjes.

Dat een hele populatie van de soort gevonden werd in het midden van het land is opvallend. Ze zou eerder te verwachten zijn in het oosten of westen waar de populatie aansluit op Nederlandse of Franse populaties. Ook is het opvallend dat ze gevonden werd in een natuurlijk biotoop, relatief ver van bebouwing. Het lijkt erop dat de beestjes er al een hele tijd zitten. Het blijft dus een raadsel of het erg veel geluk was om de soort te vinden of dat ze toch algemener aanwezig is maar per toeval onder de radar is gebleven. Waarschijnlijk het tweede want afgelopen najaar maakten vader en zonen een wandeling nabij Bergen in Wallonië. Thuis bij het onderzoeken van de potjes van de jongens bleken er zowaar weer verschillende smalle haakpoten gevangen te zijn. De jongens hadden ook de eerste voor Wallonië gevonden. Zo zie je maar dat zelfs voor goed onderzochte groepen er nog verrassingen te ontdekken zijn en daar is geen grote voorkennis voor nodig, maar veel jeugdig enthousiasme kan zeker helpen.

De vondst werd gepubliceerd in het Bulletin van de Belgische Entomologische Vereniging.

Tekst: Pallieter De Smedt (Spinicornis)

Foto’s: Anne Krediet, Pallieter De Smedt