Zo beleefden vogels de nieuwjaarsnacht

Weerradars worden doorgaans gebruikt om neerslag te detecteren. De aanwezigheid van groepen vliegende vogels kan deze metingen verstoren. Tijdens de nacht van de jaarwisseling was dat duidelijk het geval. Animaties van radarbeelden uit Jabbeke, Helchteren en Zaventem tonen de enorme impact op vogels.

In normale omstandigheden vliegen er veel te weinig vogels rond om een waarneembaar signaal te geven in de radardata. Wanneer de hoeveelheden vogels in het luchtruim sterk toenemen, kan de radar dit echter wel oppikken. Dit is het geval tijdens periodes van intense vogeltrek, maar ook tijdens de nacht van de jaarwisseling.

Duizenden vogels werden opgeschrikt door het vuurwerk dat vlak na middernacht werd ontstoken. Deze animatie toont de herwerkte radarbeelden van de radar van Jabbeke (KMI), Helchteren (VMM) en Zaventem (Skeye) net vòòr en net ná de jaarwisseling. Voor natuurliefhebbers is het resultaat schokkend.

Gebieden die duidelijk zichtbaar zijn op de radar zijn: de Voorhaven van Zeebrugge, Het Zwin, het waterspaarbekken van Woumen en de IJzervallei en de Oostkustpolders. Het gaat om belangrijke (water)vogelgebieden met grote groepen kleine rietgans, kolgans, grauwe gans en brandgans (Oostkustpolders, IJzervallei), smienten en eenden (Voorhaven van Zeebrugge)en stormmeeuwen en kokmeeuwen (spaarkbekken van Woumen). Opvallend is dat de Maasvallei ook helemaal oplicht. Daar gaat het wellicht om kolganzen, toendrarietganzen en meeuwen. Vooral vogels die in grote aantallen samen in groep slapen zullen op de kaart opvallen.

Vogels proberen zeker in de winter spaarzaam om te gaan met hun energie. Vlieggedrag wordt strikt beperkt tot wat veel voedsel oplevert. 's Nachts zoeken de meeste soorten vooral rust en beschutting. Het kan haast niet anders dan dat er een impact is op de gezondheid en overlevingskansen van de vogels, zeker bij zwakkere dieren of soorten die het sowieso al moeilijker hebben in Vlaanderen. 

Daarnaast is er ook een directe impact van het vuurwerk: door in blinde paniek op te vliegen bij een slechte zichtbaarheid, neemt de kans op aanvliegingen met onder meer hoogspanningsleidingen sterk toe. Dat werd de voorbije jaren al vastgesteld bij inventarisaties na de nieuwjaarsnacht.

Afbeelding

Deze radarbeelden-animatie toont snelheidsinformatie boven Jabbeke (KMI)

Afbeelding

Reflectiviteit (intensiteit, in dit geval van vogels in plaats van neerslag) boven Helchteren tijdens de nieuwjaarsnacht (VMM).

Afbeelding

In de automatisch gegenereerde radarbeelden zoals deze op www.meteo.be is het signaal van de vogels te zwak en bevindt het zich te laag om waarneembaar te zijn. Op de neerslagbeelden van de jaarwisseling worden dan ook geen vogels weergegeven.

Tekst: Maarten Reyniers (KMI) & Dominique Verbelen (Natuurpunt Studie)
Beeld: KMI (radar Jabbeke), VMM (radar Helchteren) en Skeyes (radar Zaventem) - animatie door Maarten Reyniers (KMI)