Zo vermijd je dat dieren met dorst verdrinken

Zoogdieren, vogels, insecten en zelfs amfibieën trekken in een kurkdroge periode op zoek naar water. Maar dat loopt soms verkeerd af: egels verdrinken in vijvers met te steile oevers, steenuilen in veedrinkbakken en zelfs kikkers leggen het loodje in zwembaden. Dit kan je doen om drama's te vermijden.

Waterpartijen met te steile wanden
De meeste dieren halen een groot deel van het vocht dat ze nodig hebben uit hun voedsel zoals slakken, regenwormen, insecten, bessen of zaden, planten of nectar. Dat vocht wordt aangevuld met een slokje uit een plas of druppels ochtenddauw. Maar slakken en andere vochtrijke prooien hebben zich de voorbije weken in de vegetatie of onder houtstapels verscholen, heel wat plassen zijn opgedroogd en dauw is er nauwelijks. Bovendien valt er een stevige achteruitgang van het aantal veedrinkpoelen op te tekenen in de afgelopen eeuw: 50-90% in Europa (Oertli 2005). 

In hun zoektocht naar water kunnen dieren in de verleiding komen om uit een zwembad of vijver te drinken. Maar wanneer die voorzien zijn van steile wanden, bestaat het risico dat ze in hun dorstige bui in het water belanden en is het quasi onmogelijk om opnieuw aan land te geraken en sterven ze een verdrinkingsdood.

Ook vogels kunnen verdrinken in vijvers, veedrinkbakken of andere waterpartijen met steile wanden. Ze belanden tijdens hun zoektocht naar een bad of om hun dorst te lessen in het water. De combinatie van natte vleugels en steile wanden zorgt er vaak voor dat ze niet meer uit hun ‘badplaats’ geraken en verdrinken. Door zelf drinkwater voor wilde dieren of uitstapmogelijkheden te voorzien, kunnen we verdrinkingsslachtoffers helpen voorkomen.

Afbeelding

Voor deze Grauwe klauwier die terecht kwam in een badkuip die dienst doet als veedrinkbak in Schulen, kwam elke hulp jammer genoeg te laat. (foto: Kristien Hustinx)

Drinkwater voorzien
Zet in droge, warme periodes een ondiepe drinkschaal met een lage rand in de tuin. Zo wordt de kans kleiner dat dieren in de verleiding komen om van een potentieel gevaarlijke waterbron te drinken. Ververs het water regelmatig: in stilstaand water kunnen bacteriën zich immers snel ontwikkelen en ook die kunnen gevaarlijk zijn voor de gezondheid van drinkende dieren. Vogels houden ervan een bad te nemen om stof en parasieten uit hun verenkleed te spoelen. Zorg er dan ook voor dat de schaal groot genoeg is en plaats ze bij voorkeur op een verhoogde plaats zodat katten er niet bij kunnen. Kleine zoogdieren voorzie je dan weer best van een drinkplaats op de grond in de buurt van wat struiken.

Vijvers
Nog beter is een (al dan niet aangelegde) vijver of poel met zachtglooiende oevers. Heb je reeds een vijver in de tuin, maar heeft ze steile (of gladde plastieken) wanden? Voorzie dan  uitstapmogelijkheden: een loopplankje of een ruw materiaal (bv. fijnmazig raster) tegen de rand waarlangs dieren de waterpartij gemakkelijk kunnen verlaten. Breng je een loopplank aan, zorg er dan voor dat die niet dwars op de oever staat, maar evenwijdig met de oever (zoals een trap tegen een muur). De dieren zwemmen langs de steile oever heen en weer op zoek naar een uitstapplaats en zouden anders onder de loopplank doorzwemmen. Ook met een aantal ruwe (lage) bakstenen of keien kan je een trapje in de vijver maken.

Afbeelding

Egeltrap (foto: Liesbeth Hemelrijk)

Zwembaden
Het typische zwembad heeft geen glooiende oevers en daar is ook moeilijk verandering in te brengen. Toch zijn er oplossingen mogelijk om de dieren die erin sukkelen te redden van de verdrinkingsdood. Voor amfibieën werd bijvoorbeeld de FrogLog en de kikkertrap ontwikkeld. Natuurpunt raadt echter aan om materiaal aan te brengen dat niet alleen voor amfibieën, maar ook voor zoogdieren beklimbaar is zoals een strook Enkamat(R) of een gesloten uitstapbrugje zoals de Skamper Pet Pool Ramp. Indien mogelijk, sluit je je zwembad best af met een zeil wanneer het niet gebruikt wordt. Zo voorkom je ook in andere seizoenen verdrinkingsslachtoffers.

Veedrinkbakken
Vogels (zoals kerkuilen, steenuilen en klauwieren) worden wel eens dood aangetroffen in veedrinkbakken. De Nederlandse steenuilwerkgroep STONE ontwikkelde daarom een steenuilvriendelijke veedrinkbak: deze grote ‘slazwierder’ zorgt ervoor dat steenuilen weer uit het water kunnen klimmen. Maar ook een bestaande veedrinkbak (zoals de traditionele afgedankte  badkuipen) kunnen worden aangepast om verdrinkingsslachtoffers te voorkomen: maak een trapje van stenen of keien in de bak of bevestig een opklimbaar materiaal zoals Enkamat(R) of een ander fijnmazig en roestbestendig rooster.

Afbeelding

Het plaatsen van een raster in de drinkbak is een betaalbare en makkelijk te installeren oplossing die verdrinkingsslachtoffers kan helpen voorkomen. Kies hierbij voor een combinatie van een stevig roestvrij raster met een grotere maaswijdte (5x5 cm) en een fijnmaziger roestvrij draadgaas (1x1 cm)

Knikkers voor bijen
Ook bestuivers zoals bijen, vlinders en andere insecten, snakken tijdens een droge periode naar water. Omdat zij al verdrinken in een eenvoudig schaaltje water, kun je hen helpen door een schaaltje te vullen met knikkers of keitjes en water. De steentjes of knikkers geven de bij een plek om te landen van waar ze veilig kunnen drinken.

Dier in nood gevonden?
Vind je toch een dier dat verzwakt is door uitdroging of bijna aan uitputting bezweken was in een waterpartij? Breng het dan zo snel mogelijk naar een opvangcentrum voor wilde dieren.

Tekst: Diemer Vercayie & Griet Nijs, Natuurpunt Studie
Foto’s: Rollin Verlinde, Kristien Hustinx, Liesbeth Hemelrijk