Standpunt natuurvriendelijke energietransitie

Natuurpunt erkent ten volle dat de uitbouw van hernieuwbare energie cruciaal is om de klimaatverandering en de negatieve effecten hiervan op onze natuurgebieden en soorten tegen te gaan. Nu al zien we in onze natuurgebieden dat de actuele klimaatopwarming nefaste effecten op kwetsbare soorten en levensgemeenschappen heeft. Een snelle omschakeling naar duurzame groene energie is nodig.

Natuurpunt stelt de natuurbelangen centraal in haar werking. De impact van groene energieprojecten in en nabij natuurgebieden moet steeds verenigbaar zijn met de beheer- en natuurdoelen voor het hele gebied op lange termijn. Er kan dus niet louter een afweging gebeuren op basis van de actuele, vaak ecologisch minder waardevolle toestand. Plaatsing van windturbines mag de de gewenste verbetering van de huidige toestand niet hinderen, in het bijzonder ten aanzien van kwetsbare vogelsoorten en vleermuizen, als daar belangrijke potentie voor aanwezig is. Bij de afweging baseren we ons op de meest recente wetenschappelijke informatie en visie.

De natuurwetgeving dient tijdens de uitrol van nieuwe windturbineprojecten ten volle gerespecteerd te worden. De risicoatlas ‘natuur’ van INBO dient voldoende regelmatig geactualiseerd te worden. Onderzoek naar meer kennis en mogelijke mitigerende maatregelen voor de impact van de verschillende types windturbines op vogels en vleermuizen is nodig. Ecologische impact studies in de localisatie nota's dienen te voldoen aan een wetenschappelijke minimumstandaard en lokale NP-afdelingen en werkgroepen worden opgeroepen om hier mee op toe te zien en/of aan bij te dragen.

Ten aanzien van de jaarlijkse vleermuizen migratie en/of de aanwezigheid van risicosoorten bepleit Natuurpunt een systematische installatie van best beschikbare technologie voor tijdelijke stillegging van de windturbines. Om accidentele sterfte onder lokale vleermuizenpopulaties zo veel mogelijk pro-actief te beperken is het niet aan de orde om windturbines te lokaliseren in of nabij waardevolle bosgebieden (met minstens een buffer van 100m) en langs belangrijke migratie corridors zoals lijnvormige landschapselementen (bv. oude dreven). Natuurpunt bepleit ook bijkomend wetenschappelijk onderzoek naar de impact van windturbines op lokale vogel- en vleermuizenpopulaties via o.a. kadavermonitoring.

Gezien de impact van windturbines op landschap en natuur is Natuurpunt voorstander dat de windenergiesector mee bijdraagt aan opwaardering en herstel van natuur en landschap in de omgeving van projecten (pay-back principe)1. Dit komt niet alleen ten goede aan de adaptatie en het milderen van klimaatverandering, maar ook aan de Vlaamse biodiversiteitscrisis, de belevings- en recreatieve waarde van het landschap en andere ecosysteemdiensten voor de samenleving. Natuurpunt kan hierin een partner zijn. Uiteindelijk kan een formule van ‘payback’ ook bijdragen aan een groter maatschappelijk draagvlak voor windturbines op het land. Terwijl momenteel de opbrengst voor de opstalrechten van windturbineprojecten naar private grondeigenaars vloeit, kan binnen het concept van ‘pay-back’ een groter aandeel van de winst het ‘algemeen belang’ dienen en uitwassen van grondspeculatie met opbod tussen windenergiebedrijven vermijden. Natuurpunt moedigt haar afdelingen aan om hierover proactief voorbereidend denkwerk op te starten waardoor ze voorbereid zijn om een eventueel overleg met windenergiebedrijven en andere instanties aan te gaan en op die manier de impact op natuur en landschap zo klein mogelijk te houden en zo mogelijk een meerwaarde voor natuur en landschap te onderhandelen.

De bouw van windturbines vergt grote investeringen en heeft mogelijke hinder op het leven van omwonenden. Natuurpunt is voorstander dat omwonenden mee kunnen delen in de winsten door een directe participatie mogelijkheid in de investering. Dit kan het draagvlak voor windturbines op het land vergroten. Er kan ook gedacht worden aan het verstrekken van gratis groene stroom of andere tegemoetkomingen.

Wanneer de Vlaamse ambities voor hernieuwbare energie verder worden opgeschaald (bvb. naar aanleiding van nieuwe Europese regelgeving), is Natuurpunt van oordeel dat voor de hernieuwbare energiemix in Vlaanderen de maximale benutting van de Vlaamse dakoppervlakte en andere reeds bebouwde ruimte voor zonne-energie hogere prioriteit
moet krijgen, onder meer door het faciliteren van gemeenschappelijke projecten van burgers. Inspanningen voor energiebesparing, opslag en –recuperatie horen ook bij de prioriteiten. Grootschalige uitrol van zonneparken als enkelvoudig ruimtegebruik vinden we een slecht idee gezien er voldoende alternatieven zijn voor meervoudig ruimtegebruik zoals daken, parkings, slibdepots, e.d.. Verbranding van biomassa in al z’n vormen (hout, maaisel, oogst(resten), mest, …) afkomstig uit bossen, landbouw of natuur beschouwen we niet per se als een groene energiebron als er meer duurzame toepassingen dan verbranding bestaan of ontwikkeld kunnen worden. Bovendien moet de biomassa een restproduct zijn van duurzaam beheerde natuurbronnen en mag het niet afkomstig zijn van roofbouw (bv. kap van waardevolle bossen).