2017 was babyboomjaar voor Adders op het Groot Schietveld

Dat blijkt uit de tellingen van het adderteam, een groep vrijwilligers die de adderpopulatie van het Groot Schietveld in Brecht al sinds 2000 op de voet volgt. In totaal werd tijdens 2017 een recordaantal van 971 gegevens verzameld, waaronder 84 vangsten van juvenielen. De onderzoekers konden ook enkele effecten van een recente heidebrand in kaart brengen.

Sinds 2012 stijgt het aantal gegevens dat het adderteam bij elkaar sprokkelt jaarlijks. Het afgelopen jaar werd 477 uur gezocht naar adders, en dat leverde 971 waarnemingen op: 894 vangsten, 72 vervellingen, 4 zichtwaarnemingen en 1 dood exemplaar. Opmerkelijk is dat er 84 verschillende juvenielen werden gevangen en gemeten, waarmee het vorige record van 55 juvenielen uit 2013 zowat verpulverd werd. Wat maakt 2017 nu zo’n babyboomjaar?                               

Afbeelding

Daar zijn verschillende, elkaar aanvullende verklaringen voor te vinden. De meest logische: in 2017 waren veel drachtige vrouwtjes op het terrein, die samen een groot aantal jongen ter wereld brachten. Ten tweede werden de jongen vrij vroeg geboren, al vóór 15 augustus werden de eerste baby’s gevonden, zodat de onderzoekers meer tijd hadden om ze aan te treffen. Bovendien heeft het adderteam over de jaren heen heel wat expertise ontwikkeld om de kleine baby’s (lengte = 14-16 cm, gewicht 3-5 g) in de dichte heidevegetaties op te sporen. Maar bovenal waren de weersomstandigheden in 2017 gedurende lange tijd erg gunstig. 

Baby-adders houden van slecht zomerweer

Door hun geringe afmetingen warmen baby-adders namelijk zeer snel op. Onderzoek heeft ook uitgewezen dat ze een relatief lage lichaamstemperatuur verkiezen (ca. 28 °C versus ca. 33 °C bij de adulten) en die bereiken ze erg snel, vooral bij volle zon. Tijdens zonnig en warm weer moeten ze maar korte tijd zonnen om hun voorkeurstemperatuur te bereiken, waarna ze tussen de vegetatie verdwijnen om een prooi te zoeken. Bij fris weer of bij hardnekkige bewolking moeten ze langer zonnen of blijven ze gewoon liggen bovenop de vegetatie, goed zichtbaar. Tijdens augustus-september 2017 waren er vrij veel van dergelijke dagen.

Terugkeer na de brand

Op 21 mei 2016 woedde een heidebrand, die zo’n 3 hectare vernielde in een van de beste adderzoekgebieden van het Groot Schietveld. Het afgelopen jaar werd dit deel van het zoekgebied gedurende 15 dagen uitgekamd. Snel bleek dat het gebied behalve een monotone pijpenstrovlakte ook veel open plekjes met restanten van dood hout, kiemende heideplantjes en mossen bevat. Vooral de randen van dergelijke plekjes, tegen of op het dode hout dat er gestapeld werd, worden erg geapprecieerd door zonnende adders. Het zal de volgende jaren cruciaal zijn om deze plekken open te houden en mogelijk wat te vergroten.

In totaal werden in het verbrande deel 38 verschillende adders gevonden, waaronder 17 volwassen dieren: 5 mannen en 12 vrouwen, waarvan het merendeel drachtig was. Opval- lend was dat er slechts 3 nieuwe dieren werden gevangen, de anderen waren bekenden uit een van de vorige jaren.

Afbeelding

Een fijn weerzien was een vrouwtje dat Filip Van Boven de dag na de brand in vrij miserabele toestand fotografeerde. Later in 2016 dook ze op in een nabijgelegen zomergebied met een flinke pas verorberde prooi en zag ze er al heel wat beter uit. In 2017 keerde ze dan terug, dit keer duidelijk drachtig (foto: Filip Van Boven)

Een jaar na de brand en ondanks het overwegend treurige uitzicht van de vergraste vegetatie, zijn vele adders teruggekeerd, vaak naar dezelfde plekjes waar ze voor de brand lagen. Indien de pasgeboren juvenielen binnen enkele jaren het voorbeeld van hun ouders volgen, dan lijkt de toekomst van deze deelpopulatie verzekerd.

Het is echter cruciaal om de hele populatie van het Groot Schietveld van nabij te blijven opvolgen, omdat het een van de grootste en duurzaamste is van West-Europa.

Tekst: Katja Claus, Adderteam & Hendrik Moeremans, Natuurpunt
Foto: Filip Van Boven