Afscheid van Koen Leysen als redactiesecretaris van Natuur.oriolus

Koen Leysen, bestuurslid van de onlangs opgerichte afdeling Natuurpunt Laakdal en lesgever bij de Natuuracademie, stopt na 24 jaar als redactiesecretaris van het natuurblad Natuur.oriolus.

Koen is eigenlijk een BV: een ‘Bekende Vogelkijker’. Voor Natuurpunt CVN, de educatieve dienst van Natuurpunt (kort geleden omgedoopt tot Natuuracademie), was Koen vele jaren lang dé man die overal in Vlaanderen enthousiast vogelcursussen ten beste ging geven, in theorie en praktijk.

Vele honderden mensen leerden dankzij hem veel bij over vogeltrek, vogelzang, moerasvogels, watervogels en nog een hele rist andere thema’s. Boven op die veeleisende job was hij, op vrijwillige basis, dus ook een belangrijke steunpijler van Vlaanderens veldornithologisch tijdschrift.

Natuur.oriolus is het vogeltijdschrift van Natuurpunt. Een abonnement kost 12 euro en er verschijnen 4 nummers per jaar. Meer info op www.natuurpunt.be/oriolus

Hieronder een dankwoord vanwege de redactie van Natuur.oriolus

Vierentwintig jaar. Dat is best lang om iets te blijven doen, niet? Zo lang was Koen Leysen redactiesecretaris van het fijne tijdschrift dat je nu aan het lezen bent. Nu is voor Koen het moment gekomen om een stap terug te zetten, de redactie van Natuur.oriolus te verlaten en dus ook niet langer redactiesecretaris te zijn. Dat mag je gerust het einde van een tijdperk noemen en daar hoort een lovend afscheidswoord bij!

Koen is eigenlijk een BV: een ‘Bekende Vogelkijker’. Voor Natuurpunt CVN, de educatieve dienst van Natuurpunt (kortgeleden omgedoopt tot Natuuracademie), was Koen vele jaren lang dé man die overal in Vlaanderen enthousiast vogelcursussen ten beste ging geven, in theorie en praktijk. Vele honderden mensen leerden dankzij hem veel bij over vogeltrek, vogelzang, moerasvogels, watervogels en nog een hele rist andere thema’s. Bovenop die veeleisende job was hij, op vrijwillige basis, dus ook een belangrijke steunpijler van Vlaanderens veldornithologisch tijdschrift.

 Koen op zijn trektelpost in Averbode Bos en Heide

Het begon in 1998. Bij het tweede nummer van jaargang 64 van het tijdschrift dat toen nog Oriolus heette, werd Koen redactiesecretaris. Het nummer werd afgetrapt met een uitvoerig artikel over trek, overwintering en gedrag van Gierzwaluwen in Congo en zuidelijk Afrika door Koens voorganger Paul Herroelen. De naam Oriolus bleef nog vier jaar bestaan.

Vanaf jaargang 68, in 2002, veranderde de naam in Natuur.oriolus. De naamsverandering ging gepaard met een verandering van de lay-out. Het tijdschrift kwam onder de vleugels van Natuurpunt terecht, de gefuseerde vereniging die het jaar voordien ontstond.

In die vierentwintig jaar bestierde Koen de goede afloop van maar liefst 99 nummers van het tijdschrift! Hij vertrouwde ons toe dat het meer dan eens kantje-boordje leek te worden of het zou lukken, maar uiteindelijk kwam het elke keer weer goed: een professionele uitgave die bij enkele duizenden abonnees in de brievenbus viel.

De inhoud van het tijdschrift is steeds behoorlijk divers geweest en heel wat onderwerpen passeerden de revue. Iedereen die iets heeft met vogels kijken in Vlaanderen kon er zijn gading in vinden: uitvoerige artikelen over determinatie van bepaalde soorten, over het voorkomen van soorten of soortgroepen, over bepaalde biologische of ecologische aspecten. Er waren ook een aantal vaste rubrieken, waaronder de seizoensoverzichten. Die uitvoerige overzichten van waarnemingen van bijzondere en schaarse soorten in Vlaanderen per seizoen, die tot stand kwamen onder leiding van Dirk Symens, waren soms bijna een tijdschrift op zich waard.

Met de komst van www.waarnemingen.be verminderde de nood aan die overzichten en in 2010 werd afscheid genomen van die voorheen belangrijke rubriek. Het gat dat daardoor werd geslagen werd gevuld met nieuwe rubrieken en met andere inbreng.

Tijdens de ‘regeerperiode’ van Koen werden ook verschillende themanummers van Natuur.oriolus tot stand gebracht: extra dikke nummers die zich toespitsten op een bepaald onderwerp. De themanummers over meeuwen, ganzen, roofvogels, steenuil, trektellen en akkervogels mogen gerust als belangrijke mijlpalen in de Vlaamse ornithologie worden beschouwd. Dat geldt niet in het minst omdat dergelijke themanummers extra veel bloed, zweet en tranen vergen van een redactie en niet in het minst van Koen die als redactiesecretaris het geheel moest regisseren.

De vraag rijst al eens of er in deze tijden van snelle sociale media en digitaal verspreide vogelnieuwtjes nog wel nood is aan een ‘echt’ veldornithologisch tijdschrift. Het zal wel zijn! Toen de digitale wereld begon te ontluiken werd her en der het einde van het gedrukte woord aangekondigd. Anno 2022 blijkt het heus niet zo’n vaart te hebben gelopen. Boeken, maar ook tijdschriften bestaan nog steeds. ‘Slow writing’ en ‘slow reading’, om er een paar hippe termen tegenaan te gooien, mogen er nog altijd zijn. Daarbij zijn we ervan overtuigd dat elke zichzelf respecterende ornithologische gemeenschap (in casu de Vlaamse) er moet over waken dat er een degelijk veldornithologisch tijdschrift blijft bestaan. Het is een verzamelplaats voor ornithologische bevindingen uit het veld en waar verder kan worden gekeken dan alleen maar actualiteit en nieuwtjes.

Dat we in Vlaanderen met Natuur.oriolus nog altijd de niche van zo’n verzamelplaats-in-letteren voor de veldornithologie vullen, is in niet geringe mate de verdienste van Koen. De digitale omwenteling deed zich voor tijdens zijn lange hoofdredacteurschap maar Natuur. oriolus bleef (in tegenstelling tot vele andere Europese vogeltijdschriften) overeind en staat er nog steeds.

In naam van alle lezers: ontzettend bedankt voor je jarenlange inzet voor dit tijdschrift, Koen! We gaan ons best doen om Natuur.oriolus te laten voortbestaan als een tijdschrift dat elke serieuze Vlaamse vogelkijker en iedereen met interesse in vogels in Vlaanderen vier keer per jaar in de bus wil krijgen.

De redactie van Natuur.oriolus

Georges Aerts