België kan grotere koploper worden in Noordzeebeleid

In 2014 was België het eerste Europees land met een marien ruimtelijk plan dat alle activiteiten in onze drukke Noordzee op een gestructureerde manier in kaart brengt. Het tweede marien ruimtelijk plan, dat op 20 maart 2020 ingaat, is een gemiste kans om deze opgebouwde koploperspositie te verstevigen. Waarom?

Een sterk Noordzeebeleid is een combinatie van een sterk natuur-en klimaatbeleid. Het zorgt ervoor dat het Belgisch deel van de Noordzee kan bijdragen aan de biodiversiteits- en klimaatdoelen. Het zet in op zowel het versterken van de biodiversiteit als op de snelle omschakeling naar hernieuwbare energie. Op het eerste zicht lijkt het plan daaraan bij te dragen. Maar als je in detail kijkt, zie je verschillende knelpunten: de natuurrijke inrichting van de windmolenparken in natuurgebied is niet gegarandeerd, de bescherming van de natuurgebieden bestaat enkel op papier en de bestuurlijke grens tussen zee en land belemmert de bescherming van de natuur op het snijvlak van zee en strand.

In het nieuwe plan wordt de ruimte voor offshore windmolenparken verdubbeld. Eens alle offshore windmolens gerealiseerd zijn, zullen ze een totale capaciteit hebben van ongeveer 4,4 GW, evenveel als de capaciteit van 4 grote kerncentrales. Dit is een goede zaak en we rekenen erop dat ze snel ontwikkeld worden. Dat deze zones grotendeels in of nabij natuurgebied liggen, is een grote uitdaging, maar niet onmogelijk. Wind en natuur kunnen op zee hand in hand gaan, mits een aantal strikte voorwaarden. Zo mag er in de windmolenzones die in of nabij natuurgebied liggen enkel ruimte zijn voor windturbines en natuurherstel en niet voor bv  aquacultuur zoals nu voorzien.

Ongeveer 30% van de totale oppervlakte van het Belgisch deel van de Noordzee werd al aangeduid als natuurgebied, waardoor we vooruit liepen op de meest recente normen. In het nieuwe plan wordt die oppervlakte lichtjes vergroot door de uitbreiding van het natuurgebied ‘de Vlakte van de Raan’ dat zich voor de kust van Knokke-Heist bevindt. Het is jammer genoeg twijfelachtig of de natuurbescherming op papier ook in de praktijk verschil zal maken. De biodiversiteitswaarde van ons stukje Noordzee zit vooral in en op de zeebodem. Ervoor zorgen dat de bodemdieren ongestoord kunnen leven, is de start voor het herstel van een gezond marien ecosysteem. Hoe kunnen we dit realiseren?

Afbouw van bestaande bodemberoerende activiteiten
Het is dringend nodig om bestaande activiteiten zoals bodemberoerende visserij en zandwinning te beperken in natuurgebied.

Geen extra activiteiten in de natuurgebieden op zee
Zorgwekkend is dat het nieuwe plan ook nieuwe activiteiten voorziet in of nabij de natuurgebieden. Zo zijn er projectzones voor industriële en commerciële activiteiten die kaderen in de ontwikkeling van de blauwe economie. We hebben voorlopig het raden naar de invulling van deze zones.

Minstens 10% no-take zone
Een deel van de oplossing ligt in de creatie van een écht marien reservaat in ons stukje Noordzee. In dat marien reservaat mag geen enkele activiteit plaatsvinden zodat de natuur er ongestoord haar gang kan gaan.

Connecteer natuurgebied op land en in zee
De Noordzee is een doorlopend ecosysteem dat start in zee en loopt over het strand en in de duinen tot in de polders. Dezelfde zilte wind en hetzelfde zeewater bepalen er de regels. Beschermde gebieden op land en in zee met elkaar verbinden en beheren als één natuurgebied zou een evidentie moeten zijn. Dat is ook nodig om de kust te beschermen tegen de stijgende zeespiegel.

Conclusie
Het tweede Belgisch marien ruimtelijk plan heeft de kiemen voor een échte koploperspositie op vlak van marien natuur-en klimaatbeleid. Het plan gaat ervan uit dat bestaande en nieuwe blauwe economie-activiteiten allemaal nieuwe natuur zullen creëren. Het is als zeggen dat het volbouwen van bv. het Zoniënwoud ok is, in de veronderstelling dat elke ontwikkelaar wel een park zal aanleggen met aangeplante bosanemonen. Nieuwe natuur is echter geen alternatief voor de bestaande, het is een aanvulling.

De toekomstige federale regering heeft ook op vlak van Noordzeebeleid een belangrijke taak. Het spreekwoordelijke kalf is nog niet verdronken in zee, maar er moeten wel dringend natuurbeschermingsmaatregelen genomen worden om ervoor te zorgen dat het marien ecosysteem ons kan helpen om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen.

Tekst geschreven door ‘4Sea’ - Krachten bundelen voor een sterk marien natuur -en klimaatbeleid:

Krien Hansen, beleidsmedewerker Noordzee en kust, Natuurpunt
Sarah Vanden Eede, beleidsmedewerker Oceaan, WWF-België
Erik Grietens, beleidsmedewerker, Bond Beter Leefmilieu
Mathieu Soete, energie-expert, Greenpeace België

Meer info: 
Lees hier de officiële communicatie over het marien ruimtelijk plan