Belgische ornitholoog ontdekt onbekende uil op West-Afrikaans eiland

Tijdens een recente expeditie naar de afgelegen regenwouden van het eiland Príncipe, in West-Afrika, ontdekte de Belgische ornitholoog Philippe Verbelen een nog onbekende soort dwergooruil. De uil heeft een roep die sterk afwijkt van andere bekende dwergooruilsoorten en het gaat daarom wellicht om een nieuwe soort voor de wetenschap.

Geruchten over het voorkomen van een dwergooruil op Príncipe zijn al bijna 90 jaar oud, maar de vogel kon zich tot op heden verborgen blijven, hoewel er al meerdere expedities op touw werden gezet om de uil te zoeken. De eerste onderzoekers die op Príncipe de wouden exploreerden, maakten al in 1928 melding van de aanwezigheid van een kleine, uiterst zeldzame uilensoort, maar harde bewijzen ontbraken.

In 1998 verzamelde dr. Martim Melo, een Portugese bioloog van de universiteit van Porto tijdens zijn veldwerk op het eiland getuigenissen van papegaaien-vangers. Ze vertelden dat ze een kleine uil hadden gezien in boomholten terwijl ze in bomen klommen om naar nesten van Grijze roodstaart-papegaaien te zoeken.

In 2009 publiceerde dr. Melo een artikel in het tijdschrift “Malimbus”, een vakblad voor de studie van vogels in westelijk Africa. Hij schrijft hoe hij onbekende nachtelijke geluiden hoorde in de regenwouden van Príncipe waarvan hij vermoedde dat het om de roep van een uil zou kunnen gaan. Het onbekende geluid was met geen enkele bekende roep van uilensoorten te vergelijken maar de toonhoogte stemde overeen met die van andere dwergooruilen.

Het geluid kon duidelijk niet afkomstig zijn van andere mogelijke nachtgeluiden zoals bijvoorbeeld van vleermuizen of insecten. In zijn artikel moedigde Melo vogelkijkers aan om het eiland Príncipe te bezoeken en speciale aandacht te besteden aan het mogelijk voorkomen van een nog onbekende uil.

Begin juli organiseerde de Belgische ornitholoog Philippe Verbelen een expeditie naar de regenwouden van Príncipe op zoek naar de nieuwe uilensoort. Samen met de Braziliaanse bioloog Felipe Spina, die voor de natuurbehouds-organisatie Fauna and Flora International/Principe Trust een natuurbeschermings-project op het eiland coördineert, en Bikigela, een lokale gids van het nationale park (een voormalige papegaaien-vanger), kampeerde Verbelen 5 dagen in de afgelegen regenwouden in het zuiden van het eiland. 

Met de hulp van de lokale gids kon Verbelen een plek in het woud vinden waar de onbekende geluiden ‘s nacht regelmatig te horen waren waardoor hij vermoedde dat het dier in dit deel van het regenwoud niet zeldzaam is. 

Het geroep kwam telkens van hoog uit het bladerdak waardoor het aanvankelijk erg moeilijk bleek om visuele observaties te doen. De zoektocht werd verder bemoeilijkt door het erg steile terrein en de felle regenval. Na veel klauteren, kreeg Verbelen uiteindelijk een kleine rossige Dwergooruil te zien in de lichtbundel van zijn zaklamp.  Hij kon de uil uit het hoge bladerdak naar beneden lokken door de roep van het dan nog onbekende dier eerst op te nemen en opnieuw af te spelen. Plots kwam een vogel in duikvlucht uit een boom naar beneden gevlogen en landde op een tak op amper tien meter. Met behulp van een sterke zaklamp slaagde Verbelen er ook in om duidelijke foto’s van de uil te maken. 

Verbelen gaat nu samenwerken met dr. Melo en dr George Sangster voor verder onderzoek om een formele beschrijving van de Príncipe Dwergooruil” voor te bereiden. Meer onderzoek is nu nodig om de verspreiding en de talrijkheid van deze uil in kaar te brengen. Aan de hand van die gegevens kan een startegie uitgetekend worden om de soort te beschermen. 

Het nieuws werd donderdag bekendgemaakt op een internationale conferentie over eiland-biologie in de Golf van Guinea, die plaatsvindt op de Azoren. In 2013 publiceerde Verbelen ook al een artikel over een nieuwe uilensoort die hij (mee) ontdekte. Toen ging het om de “Rinjani dwergooruil” op het Indonesische eiland Lombok.