Belgische paling herstelt maar niet

Tien jaar van Europese bescherming heeft vooralsnog niet geleid tot een verbetering van het palingbestand in België. Migratiebarrières, pompgemalen, algemene milieuverontreiniging en habitatverlies blijven de grootste boosdoeners. Hoog tijd voor de overheid om versneld werk te maken van het maatregelenprogramma uit het Palingbeheerplan België.

De Europese paling is een tot de verbeelding sprekende vis die ergens in de Sargassozee uit het ei ontluikt, vervolgens als wilgenbladlarve met zeestromingen de Atlantische Oceaan oversteekt waarna ze als glasaal de Europese estuaria en rivieren koloniseert om tenslotte na 5-20 jaar groei (gele paling) als zilverpaling terug te keren naar de Sargassozee om er te paaien en te sterven.

In heel Europa is de palingpopulatie de laatste 40 jaar drastisch achteruitgegaan. De hoeveelheid glasaal die elk voorjaar aan de Europese kust arriveert, is herleid tot minder dan 3% van historische waarnemingen terwijl de hoeveelheid gele paling in de Noordzeelanden met ongeveer 90% is gedaald. Bijgevolg staat deze soort volgens de IUCN Rode Lijst van bedreigde diersoorten als kritisch bedreigd geboekstaafd. Klimaatgerelateerde wijzigingen in zeestromingen en/of marien voedselaanbod, migratiebarrières, milieuverontreiniging, invasieve parasieten en overbevissing zijn belangrijke oorzaken voor de populatiecrash.

Na 25 jaar talmen werd in 2007 een Europese Palingverordening van kracht die alle lidstaten verplichtte om voor elk stroomgebied een beheerplan op te maken met de bescherming en het herstel van de palingstand tot doel. Het Palingbeheerplan België, dat in 2010 definitief werd goedgekeurd, zette vooral in op het beperken van de palingvisserij, het oplossen van 37 prioritaire vismigratieknelpunten in Vlaanderen en het uitzetten van glasaal op locaties waar de soort op eigen kracht niet meer kan geraken.

Alle maatregelen ten spijt zijn nog geen tekenen van herstel merkbaar in België en de rest van Europa. Op basis van enkele langetermijnmonitoringsprogramma’s blijkt dat de intrek van glasaal aan de Belgische kust historisch laag blijft en dat paling (via de Maas) nauwelijks nog tot in Wallonië geraakt. Bovendien slaagt maar een fractie van de zilverpalingen erin om de zee te bereiken (11% in Vlaanderen), ver onder de 40% die in de Europese Palingverordening als doelstelling werd vooropgesteld om het voortbestaan van de soort op lange termijn te garanderen.

De Paling wordt in België nog te vaak verhinderd om vrij te migreren en wordt daarbij ook vaak simpelweg beschadigd of gedood door turbines en pompen. Daarnaast heeft hij onvoldoende geschikt opgroeihabitat in de vorm van natuurlijke oevers. Zijn voortplantingsvermogen wordt gefnuikt door de vele toxische stoffen die in het spierweefsel opstapelen en desondanks belandt de vis nog vaak op het bord.

Hoog tijd dus voor het beleid om een versnelling hoger te schakelen inzake toegankelijke kwaliteitsvolle waterlopen met een zo natuurlijk mogelijke afvoerdynamiek, een verdere verbetering van de waterkwaliteit, een sanering van de waterbodems en een aangepaste soortbescherming.

Wil je meer weten over de paling?

• Laat hier je mailadres achter en download de volledige editie van Natuur.focus (2018 (1). Het artikel over de Europese paling lees je op pagina 4.

  E-mail 
  

  Bezorg me het artikel

• Kom op zaterdagavond 21 april 2018 (Wereld Vismigratie Dag 2018) naar de Boudewijnsluis in Brugge. Daar zal het INBO de problematiek rond de glasaalintrek ter hoogte van de Belgische havens toelichten en een aantal vangsttechnieken demonstreren. Dit gaat door vanaf 20h00 aan de Sluisstraat ter hoogte van de verbindingssluis tussen het Boudewijnkanaal en het Kanaal Gent Oostende (meer info: [email protected], tel 0477 53 62 04).

Tekst: Jeroen Van Wichelen, INBO
Foto: Sam Van de Poel