Belgische primeur voor onopvallend stadswiertje in Vilvoorde

Van Staurastrum habeebense, een onooglijk wiertje uit de groep van de sieralgen, is in de hele wereld amper een dozijn waarnemingen bekend. Een waarneming in een regenwaterplas in de kanaalhaven van Vilvoorde leverde een Belgische primeur op.  Amper 3 weken later werd de soort ook aangetroffen aan het Albertkanaal in Grobbendonk (Antwerpen).

De soort werd pas in 1949 voor het eerst beschreven in Canada. Later volgden nog een handvol waarnemingen uit de Verenigde Staten, Engeland, Slovakije, Tsjechië en Nederland. Daar kunnen we nu België aan toevoegen. In Vilvoorde zijn enkele exemplaren gevonden in een regenwaterplas op een stukje braakgrond in de kanaalhaven. Dat de soort veel vaker voorkomt dan de wetenschap tot nu dacht, lijkt waarschijnlijk: drie weken na de eerste vondst werd de soort ook aangetroffen aan het Albertkanaal in Grobbendonk.  Of Staurastrum habeebense vooral over het hoofd gezien wordt, dan wel bijzonder zeldzaam is, zal dus nog moeten bekeken worden.

Stauratrum habeebense is een heel bijzondere en ietwat mysterieuze soort. Anders dan andere algen kan deze soort lange perioden van droogte overleven. Daarom wordt ze ook aangetroffen op nogal ongewone groeiplaatsen: groendaken, fonteinen (in Engeland bijvoorbeeld in een vogeldrinkbadje), paden en regenwaterplassen. Dat is wellicht een van de redenen waarom er wereldwijd zo weinig waarnemingen zijn. In de genoemde biotopen – die nochtans veel voorkomen, zeker in een verstedelijkte omgeving – wordt niet vaak naar wieren of andere biodiversiteit gezocht.

Als deze bijzondere vondst één ding aantoont, dan is het wel dat een verstedelijkte omgeving bijzondere planten en dieren kan herbergen. Soms zijn dat soorten die aangepast zijn aan de bijzondere milieuomstandigheden in steden, zelfs in die mate dat ze in de natuur buiten steden niet of nauwelijks voorkomen.

Sieralgen zijn eencellige micro-organismen die behoren ot de groenwierfamilies Mesotaeniaceae en Desmidiaceae. Ze houden zich op in zoete, stilstaande wateren. Ze zijn maar net met het blote oog te zien als uiterste fijne, groene spikkeltjes.  Voor het bestuderen ervan is een microscoop met een vergroting van 40 tot 400 onontbeerlijk. Onder zo’n microscoop blijkt pas hoe sierlijk en mooi de meeste soorten zijn. De frisgroen gekleurde cellen vertonen een opmerkelijke symmetrie. Elke cel is opgebouwd uit twee halfcellen die elkaars spiegelbeeld zijn.

Meer informatie over sieralgen en hun natuurwaarde is te vinden op http://sieralgen.blogspot.be, de blog van Micrasterias, de kranswieren- en sieralgenwerkgroep van Natuurpunt.

Tekst & foto's: Jos Gysels, Natuurpunt CVN