Buxusmot al bij helft buxuseigenaars gesignaleerd
De opmars van de buxusmot zet zich in razend tempo door in Vlaanderen. Alleen de provincie West-Vlaanderen blijft nog grotendeels gespaard. Dat blijkt uit de gegevens van het Grote Vlinderweekend, de jaarlijkse tuinvlindertelling van Natuurpunt. De natuurvereniging roept op om van de nood een deugd te maken en te kiezen voor planten die interessant zijn voor vlinders, bijen en hommels zoals lavendel, marjolein, meidoorn of sporkehout. Think outside the buxus!
Tijdens de vlindertelling van vorig weekend peilde Natuurpunt ook naar de impact van de buxusmot, een exotische nachtvlinder die grote schade kan aanbrengen aan buxusplanten. De mot blijkt heel sterk huis te houden in Vlaanderen.
Dat hoeft niet te verbazen, want de soort vindt genoeg buxusplanten om aan te knabbelen. Buxus staat in maar liefst twee derde van alle tuinen van mensen die deelnamen aan de vlindertelling. De helft van de buxuseigenaars meldt dat hun buxus aangetast is door de buxusmot. Dit verschilt sterk tussen de regio’s, zo blijkt. In Antwerpen meldt 69% van de buxuseigenaars schade, in Vlaams Brabant 60%, in Oost-Vlaanderen 57%, in Limburg 51%. In West-Vlaanderen is dat slechts 12%.
Het grootste aandeel zware schade (waardoor er nauwelijks nog groene bladeren overblijven) is er in Antwerpen (39%) en Vlaams-Brabant (34%).
Wat doet de Vlaming eraan?
Uit de antwoorden blijkt dat een derde van de mensen geen actie onderneemt bij beperkte schade, 24% kiest voor chemische bestrijding, 22% voor biologische bestrijding, 13% voor rupsen manueel verwijderen en 10% verwijdert de buxusplanten.
Bij zware schade verandert het beeld, en kiest 41% van de mensen ervoor om de buxusplanten te verwijderen. 18% van de mensen onderneemt geen actie en slechts 16 % kiest dan nog voor chemisch bestrijden, 15% voor biologisch bestrijden en 9% voor het wegvangen van rupsen.
Van buxuseigenaars die nog geen schade hebben, neemt meer dan 90% geen actie. (3% sproeit preventief en 2% doet preventief de planten uit.)
En wat helpt nu echt?
Natuurpunt raadt sproeien met chemische bestrijdingsmiddelen af. Sproeistoffen kunnen wegwaaien, uitspoelen of in het voedsel van andere dieren terechtkomen, waardoor de giftige stoffen ook andere organismen treffen. Wat je wel kan doen zonder de natuur te schaden:
- Het manueel verwijderen van de rupsen. Het plukken van rupsen uit de struiken is arbeidsintensief en tijdrovend. Vanuit milieuoogpunt is dit echter de minste schadelijke bestrijding.
- Het gebruik van feromoonvallen: feromoonvallen lokken mannetjes van de buxusmot. In de val worden de mannetjes gedood. De buxusmot uitroeien met behulp van feromoonvallen is wellicht onmogelijk: er zullen altijd mannetjes zijn die al met een vrouwtje gepaard hebben vooraleer ze in een feromoonval vliegen.
- Het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen. Vergis je niet: ook het gebruik van deze middelen is niet zonder risico. Wanneer ze op andere struiken dan buxusstruiken belanden, dan zullen ook rupsen van andere vlinders gedood worden. De producten zijn daarom niet vrij te koop en enkel beschikbaar voor professionele tuinaannemers. De bestrijding moet meermaals per jaar worden toegepast en vergt wel wat energie en middelen.
- Think outside the buxus: meermaals per jaar bestrijden is een dure en vooral weinig duurzame oplossing. Maar bekijk het van de positieve kant: de aantasting van je buxus kan de ideale aanleiding zijn om jouw tuinconcept een nieuw elan te geven. Want buxus is niet bepaald een aanwinst voor de natuur in je tuin: er leven nauwelijks insecten op buxus, het produceert geen bessen voor vogels en meestal is de structuur van de struik zo dicht dat een Merel er niet in kan nestelen.
Vervang je een strak perkje door lavendel of marjolein bijvoorbeeld, dan levert dat heel wat natuurwinst op. Vlinders, hommels en wilde bijen zullen je dankbaar zijn. Gemengde hagen met liguster, meidoorn, sporkenhout of veldesdoorn kunnen hogere buxushagen vervangen, én zijn een stuk interessanter voor de natuur. Er bestaan geen inheemse dwergstruiken die je, net zoals buxus, kan snoeien in allerlei vormen. Eén Aziatische plant komt wel in aanmerking: Ilex crenata. Wie echt verliefd is op strakke dwergstruiken, kan buxus vervangen door deze plant.
Buxusmot
De buxusmot is een exotische nachtvlindersoort die sinds 2010 ook in Vlaanderen voorkomt. Hij werd per ongeluk vanuit Azië ingevoerd. De eerste waarneming in Vlaanderen gebeurde in een tuincentrum in Ekeren, nadien ging het snel.
Een massa voedselplanten en nagenoeg geen vijanden: dat zijn de ingrediënten die de huidige opmars van de buxusmot mogelijk maken. Her en der zijn er slimme vogels die ontdekken dat de buxus nu een gedekte tafel is. Voornamelijk Kauwen lijken de buxusmot te lusten. Misschien wordt deze vogel onze bondgenoot in de bestrijding van de buxusmot.
Wordt de kauw onze bondgenoot in de strijd tegen de buxusmot?
Buxusmotten zijn ongeveer 4cm groot (spanwijdte). Het is best een mooie verschijning: witte vleugels met een donkerbruine rand. De buxusmot is opvallend driehoekig van vorm.
Rups van de buxusmot (foto: Edgard Verhasselt)
De rups is groen met zwarte wratachtige stippen op een rij. Op de zijkant loopt een donkere streep. Op het eerste zicht lijkt de rups op die van het groot koolwitje, maar die is doorgaans geler, sterker behaard en meer bestippeld. Bovendien zitten rupsen van de buxusmot enkel en alleen op buxus.
Tekst: Wim Veraghtert & Wouter Vanreusel, Vlinderwerkgroep Natuurpunt
Foto: Edgard Verhasselt
Ontvang nieuws over onze natuur en activiteiten rechtstreeks in je mailbox.
Abonneer je op onze nieuwsbrief